پهنه بندی مرتع برای چرای مشترک گوسفند و بز در حوزه آبخیز درمیان(استان خراسان جنوبی)

با توجه به وضعیت ضعیف اکثر مراتع ایران، ارزیابی قابلیت اراضی مرتعی و تعیین شایستگی برای بهره برداری مستمر و بهینه ضروری به نظر می رسد. بدین منظور این تحقیق با هدف بررسی تناسب مرتع برای چرای گوسفند و بز با استفاده از روش فائو و gis انجام شد؛ بنابراین سه معیار پوشش گیاهی، آب وخاک موردمطالعه قرار گرفت. خصوصیات پوشش با چهار ترانسکت 200 متری و پلات های 2 مترمربعی اندازه گیری گردید. موقعیت و موجودی منابع آب ثبت و کیفیت آن ها (ec و tds) اندازه گیری شد. برای تعیین فرسایش خاک نیز از روش mpsiac استفاده گردید. با تلفیق لایه های مختلف حاصل از معیارها مدل نهایی شایستگی برای چرای مشترک تهیه شد. نتایج مدل نهایی شایستگی نشان داد که 7810.11 هکتار (61.5 درصد) از اراضی مرتعی دارای شایستگی اندک (s3) و 4899.16 هکتار (38.5 درصد) فاقد شایستگی (n) برای چرای مشترک گوسفند و بز هستند. مهم ترین عوامل محدودکننده شایستگی معیار پوشش گیاهی بخصوص پایین بودن میزان علوفه قابل استفاده و همچنین فرسایش خاک تشخیص داده شد؛ اما وجود منابع آب فراوان و همچنین کمیت و کیفیت قابل قبول از نقاط مثبت منطقه برای چرای دام محسوب می شود؛ بنابراین با توجه به طبقات شایستگی پایین در منطقه لازم است برنامه های مدیریت دام به طور کامل و با دقت بیشتر صورت گیرد تا امکان افزایش گونه های خوش خوراک فراهم گردد. ضمن اینکه برای جبران درآمد مرتع داران توصیه می شود سایر ظرفیت های مراتع منطقه از قبیل بهره برداری از محصولات فرعی، گردشگری و از همه مهم تر زنبورداری به عنوان معیشت های تکمیلی موردتوجه جدی قرار گیرد.

Rangeland zoning for sheep and goats common grazing in the Darmian Basin (South Khorasan Province)

Considering the poor condition of most rangelands of Iran, evaluation of rangeland potential and determination of suitability for continuous and optimal utilization seems necessary. The purpose of this study was to investigate the rangeland suitability for sheep and goat grazing using FAO and GIS methods. Therefore, three criteria including vegetation cover, water, and soil were studied. The vegetation cover characteristics were measured using four transects of 200 meters and 2 m2 plots. The location and volume of water resources were recorded and the water quality (EC and TDS) was measured. The soil erosion was studied using the MPSIAC method. The final suitability model for common grazing was prepared by integrating different layers of criteria. Based on the results of the final suitability model, 7810.11 ha (61.5%) of the study rangelands were of a low suitability (S3) and 4899.16 ha (38.5%) had no suitability (N). The low forage production as well as soil erosion was recognized as the most important factors limiting the rangeland suitability of the study area; however, abundant water resources with an acceptable quantity and quality were the positive points of the area for grazing. Regarding the low suitability classes in the study area, livestock management plans should be fully and carefully performed to increase the development of palatable species. Overall, to compensate the beneficiaries’ income it is recommended that other rangeland capacities such as exploitation of byproducts, tourism, and beekeeping be considered as supplementary livelihoods.