بررسی فلور، شکل زیستی و پراکنش جغرافیایی گیاهان زیراشکوب ذخیره‌گاه ارس در منطقه چهارباغ استان گلستان

کشور ایران با داشتن اقلیم ها و شرایط اکولوژیکی مختلف دارای تنوع پوشش گیاهی بالایی می باشد. استان گلستان یکی از استان های با پوشش گیاهی متنوع در کشور شناخته می شود. در میان گونه های گیاهی این استان، رویشگاه های جنس ارس با حضور 6 گونه بومی، از معدود سوزنی برگانی است که فلور گیاهی زیر اشکوب آن ها تاکنون به صورت علمی جمع آوری و گزارش نگردیده است. ذخیره گاه ارس چهارباغ با وسعت 600 هکتار، در جنوب شهر گرگان در محدوده ارتفاعی 2150 تا 3150 متر از سطح دریا به عنوان منطقه موردمطالعه انتخاب شد. به منظور شناسایی گونه های گیاهی و معرفی ترکیب فلوریستیکی، شکل زیستی و پراکنش جغرافیایی گیاهان این منطقه، نمونه های گیاهی طی فصل های رویشی سال های 96 و 97، جمع آوری و شناسایی شدند. نتایج تحقیق نشان می دهد درمجموع فلور زیراشکوب ذخیره گاه ارس چهارباغ دارای 109 گونه، 80 جنس و 33 تیره است که بزرگ ترین تیره ها ازنظر تعداد گونه به ترتیب متعلق به تیره های گندمیان (poaceae) با 12 گونه، نعناعیان (lamiaceae) با 11 گونه، شب بویان (brassicaceae) با 9 گونه، کاسنیان (asteraceae) با 8 گونه، چتریان (apiaceae) با 7 گونه، نرگسیان (alliaceae) با 7 گونه را شامل می شوند. اشکال زیستی گیاهان ذخیره گاه بر اساس روش رانکایر، شامل: 44 درصد در شکل زیستی همی کریپتوفیت، 22 درصد آن ها تروفیت و 12 درصد را کامفیت تشکیل می دهند. بررسی طیف جغرافیایی رستنی ها در منطقه نشان می دهد که 61.3 درصد گیاهان شناسایی شده متعلق به منطقه رویشی ایرانتورانی هستند و 7.2 درصد گونه ها دارای خاستگاه اروپاسیبری می باشند و درعین حال، 2.7 درصد گونه ها بین این دو منطقه مشترک اند. علاوه بر این 9.9 درصد گونه ها بین منطقه رویشی ایران و تورانی و مدیترانه ای مشترک بوده و 18.9 درصد باقیمانده گونه ها به سایر مناطق رویشی متعلق اند یا مشترک بین چند منطقه رویشی می باشند. وضعیت حفاظتی گونه های گیاهی منطقه نشان داد که هیچ یک از آن ها در معرض خطر انقراض قرار ندارند. یک گونه در گروه گیاهان با تهدید کمتر (نسبتاً آسیب پذیر) و یک گونه نیز در گروهی قرار دارد که اطلاعات کافی از شرایط آن ها در دسترس نیست.

Investigation of Flora, Biological Form and Geographical Distribution of understory plants of Juniper reserve in Chahar Bagh Area of Golestan Province

Iran enjoys high vegetation diversity due to different climates and ecological conditions. Golestan is one of the wellknown provinces with diverse flora in the country. Of the plant species of the country, Juniper genus habitats with the presence of 6 native species are one of the few needleleaves that their understory flora has not been collected and reported scientifically so far. Chahar Bagh Juniper Reserve with an area of 600 hectares, located in the southern part of Gorgan, with altitude range of 2150 to 3150 meters above sea level, was selected as a study area. In order to identify plant species and to introduce the floristic composition, biological form and geographical distribution of plants in the area, Plant specimens were collected and identified during the growth seasons of 2017 and 2018. The results show that in total, the under story flora of CharBagh Juniper Reserve has 109 taxa including 80 genera and 33 families. The largest families, belonged to the Poaceae (12 species), Lamiaceae (11 species), Brassicaceae (9 species), Asteraceae (8 species), Apiaceae (7 species) and Alliaceae (7 species), respectively. According to Raunkiaer’s biological form, 44% of plants belong to the hemicryptophytes, 22% in therophytes and 12% in camaephytes. An examination of the geographical range of vegetation in the area reveals that 61.3% of identified plants belong to IranTuranian vegetative zone and 7.2% of the species have EuropeanSiberian origin and at the same time, 2.7% of the species stand in between. In addition, 9.9% of the species are common between the IranTuranian and Mediterranean vegetative regions and the remaining 18.9% are related to other vegetative areas or are shared between several vegetation areas. The conservation status of the plant species in the area showed that none of them were endangered. One species is in the group of less threatened (relatively vulnerable) plants and one species is in a group with insufficient information on their condition.