مدل‌سازی پراکنش گیاهان دارویی Thymus kotschyanus Boiss وAchillea millefolium با روش تحلیل آشیان بوم‌شناختی و رگرسیون لوجستیک

شناخت عواملی که بر استقرار و پراکنش گیاهان دارویی تاثیرگذارند به‌منظور شناسایی، کشت و اهلی کردن آن‌ها در جهت کاهش فشار به منابع طبیعی و حفاظت از منابع ژنتیکی، ضروری به نظر می‌رسد، لذا این تحقیق به‌منظور مدل‌سازی پراکنش مهم­ترین گیاهان دارویی منطقه چهارباغ استان گلستان صورت گرفت. پس از بازدید عرصه موردمطالعه و با توجه به نقشه پوشش گیاهی منطقه، چهار تیپ رویشی انتخاب شد و در هر تیپ سه عدد ترانسکت 50 متری در نظر گرفته شد که در امتداد هر ترانسکت 10 پلات یک مترمربعی به روش تصادفی-سیستماتیک، مستقر و از ابتدا و انتهای هر ترانسکت نمونه خاک از عمق 30-0 برداشت شد. موقعیت تمام نقاط نمونه‌برداری نیز ثبت شد. پارامترهای بافت خاک، هدایت الکتریکی، ماده آلی، میزان اسیدیته، درصد ازت و رطوبت اشباع اندازه‌گیری و شیب، جهت شیب و ارتفاع ثبت شد. به‌منظور مدل‌سازی از روش تحلیل عاملی آشیان اکولوژیک و رگرسیون لوجستیک استفاده شد. ابتدا نقشه عوامل محیطی موثر بر پراکنش پوشش گیاهی، شامل نقشه عوامل فیزیوگرافی با استفاده ازمدل رقومی ارتفاع و نقشه خصوصیات خاک با استفاده از روش‌های میانیابی (روش کریجینگ، میانگین متحرک وزن‌دار نااریب و میانگین متحرک وزن‌دار نرمال) تهیه شد. دو گونه thymus kotchyanus boiss و achillea millefolium به‌عنوان مهم­ترین گونه‌های دارویی منطقه مورد تجزیه‌وتحلیل قرارگرفتند. نتایج نشان داد که براساس روش enfa مهم­ترین عامل در تعیین مطلوبیت زیستگاه بومادران عامل ارتفاع، بافت خاک و رطوبت اشباع بوده ولی در گونه آویشن، ارتفاع از سطح دریا و بافت خاک جزء عوامل موثر نشان داده شدند. همچنین بر اساس روش رگرسیون لوجستیک، حضور گونه آویشن با ارتفاع دارای رابطه مستقیم و با هدایت الکتریکی رابطه عکس داشت. گونه بومادران نیز با ارتفاع رابطه عکس و با درصد رطوبت اشباع رابطه مستقیم نشان داد. به‌منظور تطابق نقشه‌های تهیه‌شده با نقشه‌ واقعی پوشش گیاهی از ضریب کاپا استفاده شد. درروش رگرسیون لوجستیک ضریب کاپا برای گونه آویشن 0.57 و بومادران 0.63 محاسبه شد. در صورتیکه درروش enfa ضریب کاپای محاسبه‌شده برای گونه آویشن 0.67 و بومادران 0.75 به‌دست‌آمده آمد؛ که نتایج بیانگر این است که روش enfa دارای دقت بیشتری نسبت به روش رگرسیون لوجستیک می‌باشد.