بررسی ذخیره کربن در مناطق اقلیمی مختلف و عوامل تاثیرگذار بر آن در استان کردستان

در دهه های اخیر، تغییر اقلیم و افزایش دمای جهان (گرمایش جهانی) از مهم‌ترین چالش های جهانی است که توجه محققین را به خود جلب نموده است. اطلاع از اثرات تغییر اقلیم بر میزان کربن خاک می­تواند به‌عنوان یکی از بهترین ابزارها برای درک بهتر چرخه کربن خاک مورداستفاده قرار گیرد. ازاین‌رو این مطالعه به‌منظور بررسی و مقایسه میزان ذخیره کربن در مناطق اقلیمی مختلف و همچنین تعیین مهم‌ترین عوامل محیطی (عوامل خاکی، بارش و ارتفاع) موثر بر میزان ذخیره کربن در هر سه منطقه دزلی (اقلیم مرطوب)، نران (اقلیم ‏خشک) و گردنه‎مروارید (اقلیم نیمه‌خشک) در استان کردستان موردبررسی قرار گرفت. برای این منظور در منطقه دزلی 6، نران 3 و گردنه مروارید 4 سایت انتخاب و در آن نمونه خاک ترکیبی از3 نقطه برداشت شد. برای مطالعه خصوصیات فیزیکی و شیمیایی خاک در هر رویشگاه اقدام به حفر سه پروفیل از عمق 0-50 سانتی‏متری خاک گردید (درمجموع 39 نمونه خاک). آنالیز آماری با استفاده از تجزیه واریانس یک‌طرفه (one-way anova) و آنالیز رگرسیون انجام گرفت. نتایج نشان داد که میزان ذخیره کربن در سه منطقه دارای تفاوت معنی­داری هستند بطوریکه بیشترین و کمترین مقدار ذخیره کربن به ترتیب در منطقه دزلی (1/16 ± 9/56، تن در هکتار) و گردنه مروارید (1/08 ± 5/34، تن در هکتار) بوده است. بررسی ها نشان داد که رابطه خطی و مثبتی بین مقدار ذخیره کربن و مقدار فسفر خاک در تمامی مناطق وجود دارد. همچنین رابطه خطی و افزایشی بین مقدار ذخیره کربن و ارتفاع در مناطق موردمطالعه مشاهده گردید. نتایج رگرسیون گام‌به‌گام نشان داد که در منطقه دزلی میزان آهک خاک (r = 0.52)، در منطقه نران نیتروژن خاک (r = 0.71) و در منطقه گردنه مرواید ارتفاع (r = 0.83) مهم‌ترین عوامل تاثیرگذار بر میزان ذخیره کربن هستند. نتایج این تحقیق نشان می‏دهد که تغییر اقلیم (خشک‏تر شدن اقلیم) منجر به کاهش ذخیره کربن خاک خواهد شد. با توجه به متغیر بودن تاثیرگذاری عوامل محیطی در اقلیم‏های مختلف، پیشنهاد می گردد که برای مدیریت ذخیره کربن در هر اقلیم، روش‏های متفاوتی مورداستفاده قرار بگیرد.