مهم‌ترین عوامل محیطی موثر بر پراکنش رویشگاه‌ گونه‌های گیاهی با روش تحلیل سلسله مراتبی و رگرسیون لجستیک (مطالعه موردی: مراتع لار مازندران)

در یک اکوسیستم طبیعی بین پوشش گیاهی و عوامل محیطی مختلف ارتباط تنگاتنگی وجود دارد. هدف پژوهش حاضر امکان کاربرد فرآیند تحلیل سلسله مراتبی برای تعیین این ارتباط است. برای این منظور از روش رگرسیون لجستیک که در آن اندازه­گیری­های پوشش و عوامل محیطی صورت می­گیرد، به­عنوان روش کنترل استفاده شد. ابتدا منطقه بر اساس ویژگی­های شیب، جهت و ارتفاع به 33 واحد همگن تقسیم شد. 26 پرسشنامه برای هر سایت طراحی و پر شد. پرسشنامه­ها بر اساس سه معیار اصلی خاک، فیزیوگرافی، اقلیم و زیر معیارهای عوامل خاکی، فیزیوگرافی و اقلیمی طراحی شدند. سپس با توجه به میزان حضور گونه­های موردمطالعه در هر یک از طبقات معیارها و زیر معیارها، امتیازدهی به آن عامل محیطی صورت گرفت. با اولویت­بندی مشخصه­های تاثیرگذار در طراحی این مدل برای هرگونه به‌طور جداگانه، داده­ها آماده استفاده در محیط نرم­افزار expert choice شدند و ضریب ناسازگاری هر پرسشنامه محاسبه گردید. همچنین در هر واحد نمونه­برداری تعداد 10 پلات به‌طور تصادفی مستقر شد و در هر یک 2 نمونه خاک از عمق 0-15 و 15-30 سانتیمتر خاک گرفته شد. 14 ویژگی خاک، سه ویژگی فیزیوگرافی و 5 ویژگی اقلیمی اندازه­گیری شدند. با استفاده از داده­های محیطی مهم‌ترین عوامل محیطی موثر بر گونه­های غالب با روش رگرسیون لجستیک تعیین و با کمک صحت کلی طبقه­بندی و ضریب همبستگی ارزیابی شدند. نتایج رگرسیون لجستیک نشان داد که از میان عوامل محیطی مطالعه شده، به ترتیب عوامل خاکی، عوامل فیزیوگرافی و عوامل اقلیمی در پراکنش گونه­های موردمطالعه در منطقه نقش بیشتری داشتند و روش تحلیل سلسله مراتبی نیز توانست این ارتباط را به‌خوبی نشان دهد. لذا پیشنهاد می­شود درصورت شناخت کافی کارشناسان از منطقه، برای تعیین مهم‌ترین عوامل محیطی تاثیرگذار بر گونه­های گیاهی از روش سریع­تر و کم­هزینه­تر تحلیل سلسله مراتبی به‌جای روش­های پرهزینه­تر و زمان‌برتر استفاده شود.