مقایسه‌ی پدیده‌شناسی گونه‌هایی از جنس لاله واژگون (Fritillaria)، تمشکین (Bellevallia) و سنبلک (Muscari) در باغ گیاه‌شناسی ملی ایران

پدیده شناسی (فنولوژی) یکی از موضوعات مهم در علم بوم شناسی است که به مطالعه مراحل مختلف دوره زندگی گیاهان و ارتباط آن با شرایط اقلیمی و اکولوژیکی می پردازد. ثبت مراحل فنولوژیک گونه های بومی و ارزیابی مراحل گوناگون رشد و نمو آن ها، اطلاعات مفیدی را برای چرخه تولید مهیا می کند. در این پژوهش پدیده شناسی 17 گونه از جنس های لاله واژگون (fritillaria)، تمشکین (bellevallia) و سنبلک (muscari) در باغ گیاه شناسی ملی ایران به مدت 5 سال (از سال 1381 تا 1386) مطالعه شدند. از هرگونه 5 پایه انتخاب و پدیده های حیاتی مربوط به برگ، گل، میوه، سالانه در فواصل زمانی مشخص ثبت شد. پس از دریافت مدت زمان هر پدیده به گذشت روز از ابتدای سال و تجزیه وتحلیل آماری داده ها، مشخص شد که اختلاف معنی داری در ظهور و طول مدت پدیده های حیاتی بین گونه های مختلف وجود دارد. طولانی ترین زمان استقرار مرتبط با برگ (از زمان ظهور برگ تا خشکیدگی آن ها) مربوط به m. longipes و مرتبط با گل (از زمان ظهور گل تا کامل شدن همه گل ها) مربوط به m. neglectum و مرتبط با میوه (از زمان ظهور میوه تا رسیدن همه میوه ها) مربوط به b. pycnantha و کوتاه ترین زمان استقرار مرتبط با برگ مربوط به bellevalia assadi و b. tristis و مرتبط با گل مربوط به b. pycnantha و مرتبط با میوه مربوط به f. kotschyana می باشد؛ اما بیشترین ضریب تغییرات در مورد باز شدن برگ، ظهور گل و میوه به f. imperialis و کمترین آن در مورد باز شدن برگ به گونه های bellevalia، ظهور گل و میوه به bellevalia assadi اختصاص یافت و به طورکلی گونه های fritillaria بیشترین تغییرات دامنه ی استقرار پدیده های حیاتی را داشتند. همچنین پس از بررسی همبستگی بین زمان وقوع پدیده های حیاتی با فاکتورهای اقلیمی (دما و بارندگی) مشخص شد که ارتباط معنی داری بین برخی فاکتورهای اقلیمی با برخی پدیده های حیاتی در گونه های موردمطالعه وجود دارد.

Compare the Phenology of Fritillaria, Bellevallia and Muscari species in National Botanical Garden of Iran

Phenology is one of the important issues in ecology, which studies various stages of plant life and its relation with climatic and ecological conditions. Useful information for the production cycle is obtained by evaluating the various stages of native species development. In this research, the phenology of 17 species of Fritillaria, Bellevallia and Muscari in the National Botanical Garden of Iran was studied for 5 years. From any of the five bases, the vital phenomena associated with leaf, flower, and fruit were recorded annually at specific intervals. After receiving the duration of each phenomenon for the first day of the year and statistical analysis of the data, it was found that there is a significant difference in the emergence and duration of the vital phenomena among different species. The longest deposition time associated with the leaf related to M. longipes and related to the flower associated with M. neglectum and associated with the fruit is related to B. pycnantha and the shortest deposition time associated with Bellevalia assadi and B. tristis associated with the flower associated with B. pycnantha and associated with the fruit associated with F. kotschyana. But the highest coefficient of variation in the leaf opening, flower and fruit emergence was F. imperialis, and the least of which was the leaf opening to Bellevalia, the flower and fruit emergence to Bellevalia assadi. In general, the dominant Fritillaria species had the most significant changes in the extent of the establishment of vital phenomena. Also, it was found that there is a significant relationship between some of the climatic factors and some of the vital phenomena of the studied species.