ویژگی های اکولوژیکی گیاهان دارویی در زیست‌بوم های مرتعی حوزه آبخیز زیلبرچای آذربایجان شرقی

این تحقیق با هدف شناسایی و مستند کردن گیاهان دارویی حوزه آبخیز زیلبرچای استان آذربایجان شرقی انجام شده است. تا با این شناخت در ارتباط با احیاء، حفاظت و سازگاری آن ها در مناطق مشابه اکولوژیکی اقدامات لازم صورت گیرد. ابتدا منطقه مورد مطالعه از نظر پارامترهای اکولوژیکی مورد مطالعه قرار گرفت و سپس با در نظر گرفتن این پارامتر ها نمونه های گیاهی از سطح حوزه جمع آوری و با استفاده از منابع معتبر شناسایی و پس از آن با تطبیق منابع گیاهان دارویی، ارزش دارویی آن ها و اطلاعات مورد نیاز مشخص و طبقه بندی گردید. 145 گونه دارویی شناسایی که به 40 تیره و 113 جنس تعلق داشته و asteraceae با 24 گونه، rosaceae با 18 گونه، lamiaceae با 15 گونه مهمترین تیره های گیاهان دارویی حوزه هستند. علفی ها با 57.2 درصد بیشترین و شبه گراس ها با 0.7 درصد کمترین فرم رویشی را به خود اختصاص داده اند. گونه های چند ساله با 72.9 درصد غالب و دوساله ها با 6.5 درصد از کمترین حضور برخوردارند. برگ و اندام های زیرزمینی بیشترین و صمغ و ساقه چوب از کمترین اندام های با ارزش دارویی حوزه هستند. حدود 54.2درصد گونه ها در ارتفاع کمتر از 2000 متر، 2.1 درصد در بیشتر از 2000 متر و بقیه گیاهان در ارتفاعات مختلف انتشار دارند. از نظر اکولوژیکی، مرتعی و دارویی عرصه انتشار گونه های دارویی و غیر دارویی تخریب یافته است. بعضاً گونه های با ارزش پائین مرتعی (از نظر تغذیه دام) ولی با ارزش دارویی در سطح عرصه ها گسترش یافته است. از نظر حفاظتی، مدیریت بهره برداری مرتعی و دارویی نیاز به بررسی و حفاظت بیشتری وجود دارد.

Ecological characteristics of medicinal plants in rangeland ecosystems of ZilbarChay watershed located in East Azerbaijan

AbstractThis study aimed at identifying and recording medicinal plant species in Zilbarchay watershed located in East Azerbaijan in order to restore, conserve and plant these species in the same ecological region. Initially, the ecological parameters of the study area were investigated and specimens were collected based on these parameters. Using relevant references plant species were identified. Then they were compared with the medicinal plant literature, and species with medicinal value were recognized and classified. Approximately 145 medicinal plants belonging to 40 families and 113 genera were identified on the watershed. Asteraceae (24 species), Rosaceae (18 species) and Lamiaceae (15 species) are the most important medicinal plant families. Forbs with 57.2% were the most and grasslikes with 0.7% were the least common medicinal plants in the study area. With 72.9%, perennials were the dominant species and biannuals with 6.5% had the lowest distribution. The leaves, underground parts and fruits are the most important medicinal parts among the identified species. 54.2% of the medicinal species are distributed in low altitude (<2000 m), 2.1% on high altitude (>2000 m) and the remaining species are distributed in different altitudes. From ecological, range management and medicinal perspectives the watershed has been degraded. Some plants with low range management (from the livestock palatability perspective), and high medicinal value invaded the areas of the watershed and more studies are required to improve the conservation and management of rangelands and medicinal plants.