حفاظت رویشگاه گیاه دارویی Ferula Ovina L با استفاده از روش مدل‌سازی رویشگاه پتانسیل (مدل پیشنهادی: تحلیل عاملی آشیان‌اکولوژیک)

محدود شدن رویشگاه ها و نزول جمعیت گونه ها به دلیل افزایش تخریب انسان در طبیعت، توجه بسیاری از محققان را به مدل سازی پراکنش گونه های گیاهی برانگیخته است. با توسعه تکنولوژی 3s (به عنوان مثال، gis، rs و gps) در سال های اخیر، مدل سازی رویشگاه های گیاهان دارویی در مقیاس بزرگ، تبدیل به یک کانون تحقیقات جدید شده است. در این پژوهش، با استفاده از مدل تحلیل عامل اکولوژیک (enfa) رویشگاه گونه ی ferula ovina boiss. به عنوان گونه ای دارای ارزش دارویی صنعتی فراوان مدل سازی گردید؛ به این ترتیب که داده های حضور این گونه از 54 سایت در منطقه مطالعاتی (مراتع فریدون شهر استان اصفهان) به روش تصادفی طبقه بندی جمع آوری و نقشه های متغیرهای محیطی مانند نقشه های توپوگرافی، اقلیمی و خاک به کمک روش های زمین آمار با قدرت تفکیک مکانی 90×90 متر تولید گردید و در نهایت نقشه ی رویشگاه بالقوه گونه ی f. ovina ایجاد شد. بر طبق آنالیز enfa، مهمترین عامل در تعیین رویشگاه پتانسیل کما فاکتور درصد رس خاک تعیین شد. پس از آن، رطوبت اشباع خاک و هدایت الکتریکی نسبت به سایر عوامل اهمیت بیشتری دارد و جهت شیب، بر پراکنش گونه تاثیر زیادی نداشت. مقادیر عوامل حاشیه گرایی و تخصص گرایی به ترتیب برابر 0.747و 712.1 نشان دهنده این است که گونه در رویشگاه های حاشیه ای دیده می شود. ارزیابی مدل با استفاده از دو روش ضرایب آماری کاپا (72.0) و اعتبارسنجی متقابل (89%) انجام شد که نشان دهنده دقت بالای مدل enfa می باشد. نتایج این پژوهش برای مقاصد مدیریتی در توسعه پایدار اکوسیستم های مرتعی، حفاظت و احیای این اکوسیستم ها کاربرد دارد.

Habitat protection of Ferula Ovina Boiss. as a medicine plant using habitat potential modeling (suggested model: ecological niche factor analysis)

Abstract Increasing human disturbances have caused habitat fragmentation and population descent in species drawing many researchers rsquo; attention. Along with recent developments in 3S technology (i.e., GIS, RS and GPS), large scale herbal plant habitat modeling has become a new research hot spot. In this study, Ecologicalniche factor analysis was used to generate Ferula ovina potential distribution map as a medicinal and industrial plant. stratified random sampling approach has been used to provide 54 occurrence sample sites in the studied area (Feridonshar rangeland Isfahan province). Environmental variables such as topography, soil and climate maps were produced using geostatistical techniques in a 90m*90m resolution and the potential distribution map of F. ovina was generated. According to the results, the most important environmental factor influencing the ecological niche of F. ovina was the soil clay content followed by saturated soil moisture and electrical conductivity. Slope degree had a minor effect on the distribution of F. ovina. The marginality and specialization indices were equal to 0.747 and 1.712 respectively emphasizing the occurrence of F. ovina in marginal habitats. Model accuracy was evaluated by both Cohen rsquo;s kappa statistics (k=0.72) and cross validation (%89) methods. The results indicate good accuracy of the ENFA model. This model is suitable for sustainable management of rangeland ecosystems, reclamation and land protection.