بررسی ارتباط عوامل محیطی و شدت چرای دام با پوشش گیاهی در اکوسیستم های مرتعی خوی

در مدیریت مراتع شناخت عوامل محیطی و میزان اثر آنها بر پوشش گیاهی بسیار حائز اهمیت است. این پژوهش به منظور ارزیابی و تعیین مهم‌ترین عوامل محیطی و مدیریتی موثر بر پراکنش گونه های گیاهی در مراتع دیزج و بطچی شهرستان خوی انجام شد. پس از تعیین تیپ های گیاهی شاخص، در مناطق معرف هر تیپ، نمونه برداری به روش تصادفی سیستماتیک در امتداد ترانسکت های 100 متری و داخل پلات‌های یک متر مربعی با برداشت میزان تراکم و درصد پوشش گونه های گیاهی انجام شد. سطح نمونه ها براساس تغییرات اندازه تاج گونه های گیاهی غالب و تعدادشان با استفاده از روش آماری تعیین شد. در ابتدا و انتهای هر ترانسکت نمونه خاک نیز از عمق (150) سانتی متری برداشت شد. همچنین اطلاعات مربوط به ارتفاع از سطح دریا، شیب، جهت جغرافیایی و شدت چرا ثبت گردید. ویژگی های بافت خاک، آهک، اسیدیته، هدایت الکتریکی رطوبت اشباع و ماده آلی در آزمایشگاه اندازه گیری شد. در گام آخر به منظور بررسی رابطه بین عوامل محیطی و پراکنش جوامع گیاهی از تجزیه مولفه های اصلی (pca) و برای بررسی ارتباط بین گونه و عوامل مذکور ار روش آنالیز تطبیقی متعارفی (cca) استفاده شد. نتایج این مطالعه نشان داد که عوامل محیطی اثر یکسانی در پراکنش گونه های گیاهی ندارند و مهم‌ترین عوامل موثر در پراکنش و استقرار گونه های غالب نظیر artemisia fragrans و agropyron trichophorum بافت خاک، چرا، بارندگی، ارتفاع از سطح دریا و جهت جغرافیایی و هدایت‌ الکتریکی می باشند. نتایج حاصل از این مطالعه، مبین اثرات عوامل محیطی بر کنترل و پراکنش گونه‌های گیاهی است، لیکن اثرات نامطلوب فعالیت های انسان (مدیریت چرای دام) بر مدیریت پایدار مراتع منطقه انکار ناپذیر است.

Investigation on relationship environmental factors and grazing intensity with vegetation cover in Khoy rangeland ecosystems

In range management, recognizing environmental factors and their impacts on plant covers are very important. This research was conducted in Dizaj and Batchi rangelands of Khoy in order to evaluate and detect the most important environmental and management factorsaffecting plant distributions. After distinguishing indicator plant types in the regions, randomsystematicmethodsampling was conducted along 100 m transects within 1 m2 plots, and the density and percentage of canopy of plant species were collected. The area of samples and the numbers of samples were determined on the basis of dominant plant canopy variations and statistical methods respectively. Then, in the begining and end of this research each transect of soil sampling from depth of 015 cm was taken. Moreover, information about elevation AMSL (above mean sea level), slope, aspect and grazing intensity was recorded. The soil characteristics such as soil texture, caco3, pH, EC, saturated humidity and organic matter were measured in laboratory. In the final step, to assess the relationship between environmental factors and plant distribution PCA was used, and to evaluate the relationship between species and stated factors CCA was applied. The results demonstrated that the effects of environmental factors on plant distribution were not the same and the most important effective factors in the distribution and establishment of dominant plant species like and Artemisia were soil texture, grazing, precipitation, ASL, aspect and EC. The results also illustrated that environmental factors had significant effects on plant control and distributions. But undesirable effects of human activities like grazing intensity, on sustainablemanagement of rangeland were undeniable.