مطالعه اثر شدت‌های مختلف چرا بر شاخص‌های غنا و تنوع پوشش‌گیاهی به‌منظور حفاطت زیست بوم‌های مرتعی تفتان

از آنجا‌ که حفاظت همه‌جانبه از اکوسیستم‌های مرتعی مستلزم مدیریت بر ‌مبنای حفظ و نگهداری تنوع ‌گونه‌ای موجود در آن‌هاست، این امر جز با شناخت و اندازه‌گیری تنوع ‌گونه‌ای محقق نمی‌شود. در این راستا آگاهی از فشارهای محیطی مخرب بر اکوسیستم که باعث تخریب زیستگاه‌ها و بیوم‌ها و در‌نتیجه کاهش تنوع‌ گونه‌ها می‌گردد، ضروری است. یکی از فشارهای مخرب فیزیکی بر عرصه مرتع که باعث کاهش تنوع و از‌بین رفتن عناصر‌ گیاهی حساس می‌گردد، چرای مفرط دام می‌باشد. این تحقیق به‌منظور بررسی اثر شدت‌های مختلف چرا بر تنوع پوشش ‌گیاهی در مراتع تفتان صورت پذیرفت. بدین‌منظور 3‌سایت نمونه‌برداری شامل چرای سنگین، چرای‌سبک در‌حد ظرفیت و قرق 8 ساله انتخاب شد. در هر ‌سایت‌ با ‌استفاده از روش‌آماری تعداد نمونه تعیین و با استقرار 7 ترانسکت در مجموع 42 پلات 8 متر‌مربعی به‌صورت سیستماتیک‌‌تصادفی مستقر گردید. در‌ هر قاب فهرست گونه‌های موجود و تعداد افراد هر‌ گونه یادداشت شد. سپس شاخص‌های غنای مارگالف و منهینیک و تنوع شانون‌وینر، هیل 1 و هیل‌ 2 محاسبه و مقایسه ‌آماری در محیط نرم‌افزار spss19 صورت ‌گرفت. تجزیه واریانس یک‌طرفه معنی‌دار بودن تفاوت غنا و تنوع‌گونه‌ای را در‌ سطح 1% در شدت‌های مختلف چرا نشان‌داد. آزمون‌توکی نشان‌داد غنای‌گونه‌ای بین قرق و چرای‌سبک در سطح 1%، قرق و چرای‌سنگین در سطح 5%، چرای‌سبک و سنگین در سطح 1% دارای تفاوت معنی‌دار است. در شاخص‌های شانون‌وینر و هیل ‌1 اختلاف بین همه وضعیت‌ها در سطح 1% معنی‌دار بود. شاخص هیل ‌2 نیز نشانگر اختلاف معنی‌دار در سطح 1% میان چرای سنگین و قرق و همچنین بین چرای سبک و قرق بود. بالاترین غنای‌گونه‌ای و تنوع در شرایط چرای‌سبک حاصل گردیده است.

Study of grazing intensities on plant species richness and diversity indices for preserving the ecosystems of Taftan’s rangelands

The comprehensive conservation of rangeland ecosystems depends on their management which is based on protection and maintenance of diversity. This comprehensive management does not take place except by studying and measuring species diversity. Therefore, it is necessory to be aware of the destructive factors in ecosystem, these factors cause shelter and biomass destruction, thus decreasing species diversity. It seems that one of destructive physical pressures on rangeland leading to the decrease of diversity and vegetation elements, is livestock overgrazing. This research was done so as to investigate the effect of various grazing intensities on vegetation diversity in Taftan rangelands. To do this, three sites including heavy grazing, light grazing and 8 years – conserved areas were selected. In each site a number of samples were determined by using statistical method. In addition, 7 transects and 42 plots overall with random – systematic method were established. In the next step, the species names and numbers were recorded. Then Margalef and Menhinick richness index, ShannonWiener, hill 1 and hill 2 were calculated and statistical comparison was done in SPSS 19. The results pointed out that there were significant difference in the terms of richness and species diversity at %1 level for various grazing intensities. Moreover, Tukeytest showed that species richness between conservation area and light grazing area between conservation area and heavy grazing area and also between light grazing and heavy grazing areas in 1% level were significant. ShannonWiener and Hill 2 indices demonestrated significant difference at 1% level among all grazing intensities. The highest species richness and diversity were in light grazing.