تعیین سهم و شناسایی برخی از اثرات متغیرهای فیزیکی و شیمیایی خاک بر پراکنش گیاهان دارویی زیست بوم البرز مرکزی (مطالعه مورد: منطقه ملرد، سوادکوه)

امروزه یکی از زمینه های مهم در حوزه گیاهان دارویی، شناسایی نیازهای اکولوژیکی گونه های مختلف و عوامل محیطی موثر در استقرار گونه های گیاهی است. در بین عوامل محیطی مختلف، متغیرهای فیزیکی و شیمیایی خاک دارای نقش بسزایی هستند. از این رو، هدف از انجام این تحقیق بررسی اثر عوامل ادافیکی بر پراکنش گیاهان دارویی با بهره گیری از آنالیز آماری چند متغیره است. نمونه برداری تاج پوشش 22 گونه گیاهی دارویی در 200 پلات یک مترمربعی برروی 40 ترانسکت 50 متری با استفاده از روش تصادفی سیستماتیک صورت پذیرفت. همچنین بر روی هر ترانسکت، یک نمونه خاک مرکب از عمق 0 تا 30 سانتی متر برداشت و در آزمایشگاه، 11 متغیر فیزیکی و شیمیایی خاک اندازه گیری شدند. با انجام آنالیز dca معنی داری اثر عوامل ادافیکی در سطح یک درصد سنجیده شد و با انجام آنالیز cca اثرات این متغیرها بر پراکنش گیاهان دارویی تعیین شد. نتایج نشان داد تمامی گونه ها، تحت تاثیر این متغیرها قرار دارند. نتایج این آنالیز نشان داد که عامل فیزیکی بافت خاک به ویژه میزان شن و رس نقش بیشتری در تشریح تغییرات پراکنش گیاهان دارویی دارند. در بین خصوصیات شیمیایی نیز اسیدیته، میزان هدایت الکتریکی، میزان کلسیم و منیزیم نقش بیشتری بر پراکنش گیاهان دارویی ایفا نمودند. در نهایت با انجام آنالیز cca جزئی سهم مجموع خصوصیات شیمیایی خاک در تغییرات پراکنش گیاهان دارویی 62/1 درصد و سهم مجموع خصوصیات فیزیکی خاک 32/8 درصد برآورد گردید. با توجه به تغییرپذیری نسبتاٌ کم ذاتی خصوصیات فیزیکی در برابر عملیات مدیریتی و همچنین توجیه مقدار زیاد تغییرات پراکنش گیاهان دارویی توسط پارامترهای شیمیایی به نظر می رسد اعمال مدیریت بر خصوصیات شیمیایی خاک بتواند نیل به افزایش تولید رویشگاههای گیاهان دارویی میسرتر و سهل تر بنماید.

Identification & variance decomposition of some soil chemical and physical properties affecting medical plants distribution (Case Study: Melerd, SavadKooh)

Now days, Identification of effective environmental factors is of importance in Medical plant science. Among environmental factors, physical and chemical properties of soil have an important role on plants distribution. The aim of this study was to investigate the relationship between medical plant distribution and soil physical and chemical properties using Multivariate Analysis. Vegetation sampling was carried in forty 50m transects and Two hundred 1x1 m sup2; plots were used to record species cover percentage using randomized systematic method. We found 22 medical plants. Also, 1 soil sample was taken in each transect (in 030cm soil depth). 11 physical and chemical properties of soil were measured in soil Lab. The results of DCA and CCA showed that there is a significant correlation (P value =0.001) between physical and chemical properties of soil with medical plants distribution. All of species were affected by aforementioned parameters. Among physical properties, particularly Sand and Clay have strongest effect on plant distribution. In chemical properties, pH, EC, Ca Mg were more effective than other chemical properties. Finally using variation partitioning method we found that more variance in vegetation data was explained by Chemical soil factors (62.1%) than that by Physical soil factors (32.8%).