بررسی تاتیر جاده شوسه روستایی بر پوشش و تنوع گیاهی مراتع استپی مرکزی ایران (مطالعه موردی: مراتع علی‌آباد پیشکوه استان یزد)

با توجه به اینکه جاده ها به عنوان یکی از شاخصه های توسعه پایدار به حساب می آیند و بخش اعظمی از جاده های روستایی کشور از مراتع می گذرند بنابراین مطالعه اثر این جاده ها بر اکوسیستم های مرتعی از اهمیت زیادی برخوردار است. مراتع حریم جاده از لبه جاده تا 5 متر و مراتع دور از جاده از 5 تا 20 متر از لبه جاده در نظر گرفته شد به منظور اندازه گیری درصد پوشش، تولید، تراکم، اهمیت نسبی، غنا، یکنواختی و تنوع گیاهان از ترانسکت 50 متری و پلات یک مترمربعی با توجه به تیپ گیاهی و یکنواختی پوشش استفاده گردید در هر منطقه 40 پلات در امتداد چهار ترانسکت به طور تصادفی در طول سه کیلومتر از جاده شوسه مراتع پیشکوه علی آباد یزد مستقر گردید. نتایج بدست آمده، نشان می دهد که ایجاد جاده شوسه باعث تغییر ترکیب گیاهی، تولید و درصد پوشش گردیده به طوری که باعث کاهش تولید، درصد پوشش در مراتع حریم جاده شده است و اهمیت نسبی گونه های بوته ای در منطقه حریم جاده کاهش یافته است در حالی که اهمیت نسبی گونه های گندمی افزایش یافته است. غنا، یکنواختی و تنوع گونه ای بر اساس شاخص های مورد بررسی کاهش یافته و الگوی پراکنش گیاهان به سمت کپه ای شدن حرکت نموده است که این فاکتورها نشان دهنده حرکت جامعه گیاهی حریم جاده به سمت پایداری کمتر و عبور از آستانه اکولوژیکی می باشد. بنابراین پیشنهاد می گردد احداث جاده های روستایی در مناطق خشک با مطالعات بیشتر و عملیات احیاء متناسب با شرایط منطقه صورت گیرد.

Assessing the effect of rural dusty roads on vegetation cover and plant diversity in the central steppe rangelands of Iran (case study: Ali-Abad Pishkouh of the Yazd province)

Since the roads are considered as one of the indicators of sustainable development and much of the rural dusty roads are passed through the rangelands thus, the effect of roads has a very importance effect on rangeland ecosystems. Nearroad rangelands were selected from the edge of the road until 5 meters distance and farroad rangelands were used in 5 to 20 meters from the edge of the road. For measuring canopy cover, production, density, relative importance, richness, evenness and diversity of plants used to 50 m transects and 1 m2 plots were used in each study areas. 4 transects and 40 plots randomly were put along three kilometers of road of Pishkouh AliAbad rangelands in the Yazd. Results showed that the road can changes the vegetation composition, production, and cover, therefore,there is reducation in production, canopy cover of near -road. The importance value of shrub species of near road has declined while the importance value of grasses has increased. Richness, evenness and diversity indices were reduced and distribution of plants, moved to the clamps. These factors indicated the site of near road is less stable and plant community has crossed boundaries of ecological threshold. Therefore, it is suggested that making the rural dusty roads should be implemented with detailed studies and suitable reclamation may be done with paying attention to ecological condition of the study area.