مقایسۀ مولفه ‌های مختلف وضعیت سلامت زیست‌ بوم در حوزۀ آبخیز ایریل، استان اردبیل

یکی از اجزای مهم و عامل اساسی تغییر در زیست بوم، انسان بوده و زیست بوم های تخریب شده نتیجۀ فعالیت های انسانی است. وجود یک زیست بوم سالم برای تامین خدماتی که موردنیاز انسان و محیط طبیعی و نیز حفظ ارزش های اقتصادی و اجتماعی ضروری است. برای ارزیابی سلامت زیست بوم، به بررسی کیفیت شرایط زیست بوم با استفاده از انواع شاخص ها نیاز است؛ زیرا مجموعه شاخص ها باید نشان دهندۀ اطلاعات کلیدی در ساختار زیست بوم و عملکرد و برای هدف از این ارزیابی خاص باشد. هدف این مطالعه، ارزیابی مولفه های موثر بر سلامت زیست بوم به صورت جامع، در قالب سه معیار توان، ساختار و تاب آوری در حوزۀ آبخیز ایریل استان اردبیل است. دراین باره، مقادیر مولفه های توان (ndvi، فرسایش و رواناب)، ساختار (پیوستگی، تکه تکه شدگی، تقسیم شدگی، درجه تفکیک، تراکم لبه و شاخص تنوع سیمپسون تغییریافته ) و تاب آوری (درصد کاربری های مختلف، شاخص بزگ ترین لکه و شاخص تجمع) به صورت کمی محاسبه شد و در ادامه، با ارائۀ نتایج در قالب نمودارهای راداری، امکان مقایسۀ مولفه های مختلف و چندبعدی در زیرحوضه های موردمطالعه فراهم گردید. براساس نتایج مقادیر معیار توان در زیرحوضه های s1 (89/0) و s8 (13/0)، به ترتیب بالا ترین و پایین ترین امتیاز را دارند. زیرحوضه های s7، s2 و s3 از نظر معیار ساختار با مقادیر 73/0، 63/0 و 63/0 در شرایط مطلوبی قرار دارند و سایر حوزه ها در وضعیت نامناسبی قرار دارند. مقدار معیار تاب آوری در زیرحوضه های s1، s3 و s8 بیشتر از بقیۀ زیرحوضه هاست. درمجموع، نتایج نشان داد که مولفه تاب آوری دارای بالاترین تغییرات در زیرحوضه های منطقۀ موردمطالعه بوده است. براساس نتایج، مقدار متوسط مولفه های توان، ساختار و تاب آوری به ترتیب برابر 40/0، 55/0 و 55/0 بوده و درمجموع، زیرحوضۀ s1 دارای بالاترین مقدار متوسط شاخص های محاسباتی است.