ارزیابی تاثیر روش‌ های ذخیرۀ نزولات جوی بر وضعیت پوشش گیاهی مراتع در مناطق خشک (مطالعۀ موردی: مراتع گدار هریشت)

یکی از روش های مهم اصلاح مراتع و افزایش تولید علوفه در آن ها، ذخیرۀ نزولات آسمانی در خاک با استفاده از روش های مختلفی مانند احداث هلالی ها و چاله های آبگیر است. در این پژوهش، اثر این سامانه ها درخصوص تغییر درصد پوشش و تولید گیاهان مرتعی و نیز رطوبت خاک بررسی شده است. نمونه گیری از خاک و پوشش گیاهی در سه منطقۀ نمونه گیری شامل منطقۀ شاهد، منطقۀ هلالی آبگیر و منطقۀ چاله های آبگیر به روش سیستماتیک ـ تصادفی انجام شد. در هر منطقه، (50 هکتار) 98 پلات 2 مترمربعی به فواصل 70 متر از یکدیگر پلات گذاری انجام شد. برای اندازه گیری درصد پوشش گیاهی در سه منطقه، درمجموع از 294 پلات استفاده شد. برای اندازه گیری تولید گیاهان 25درصد از پلات های مربوط به درصد پوشش گیاهی انتخاب و رشد سالانۀ گیاهان داخل پلات پس از قطع و خشک کردن در سایه، توزین شد. برای بررسی تغییرات رطوبت خاک نیز، 20درصد از پلات های درصد پوشش در هر منطقه انتخاب و در هر پلات، 2 پروفیل به فاصلۀ یک متر حفر و نمونه های خاک سطحی و عمقی برداشت شد. داده ها با استفاده از تجزیۀ واریانس دوطرفه تجزیه و تحلیل گردید. نتایج نشان داد درصد پوشش گیاهان و همچنین مقدار تولید گیاهان مرتعی در منطقۀ چاله ها به حدود دو برابر و در منطقۀ هلالی ها حدود 5/1 برابر منطقۀ شاهد افزایش یافته به طوری که این افزایش در سطح یک درصد معنی دار است. رابطۀ بین رطوبت خاک و تولید و درصد پوشش گیاهی در سطح یک درصد معنی دار شد. باتوجه به نتایج حاصل، سامانۀ چاله ها عملکرد مناسب تری نسبت به هلالی آبگیر دارد و دارای مزیت نسبی در وضعیت مشابه منطقۀ مطالعاتی بوده و برای اصلاح و توسعۀ مراتع در مناطق خشک پیشنهاد می شود.