بررسی تشابه دانه‌بندی و کانی‌شناسی رخساره‌های ژئومورفولوژیک با رسوبات بادی عبوری از جادۀ یزد‌ـ میبد

انتشار گرد و خاک و حرکت ماسه های روان از متداول ترین خطرات طبیعی بر جاده های بیابانی مناطق خشک کشور به شمار می رود که عمدتاً از رخساره های ژئومورفیک حاشیۀ جاده منشا می گیرند. لذا شناسایی و کنترل رخساره های حساس منطقۀ برداشت و تعیین سهم هریک در تولید ماسه های روان و ریز گردها اثر قابل توجهی بر روی کاهش خسارات ناشی از این پدیده ها دارد. در این تحقیق، ابتدا واحدهای ژئومورفولوژیک حاشیۀ جادۀ یزد ـ میبد شناسایی شد، سپس نسبت به نمونه برداری از این رخساره ها به عنوان مناطق منشا و همچنین رسوبات حمل شده بر سطح جاده، اقدام شد. نمونه ها به دو روش دانه بندی (شاخص های مورفومتری ذرات) و کانی شناسی، آنالیز شده و با استفاده از روش تحلیل خوشه ای موردمقایسه قرار گرفتند. نتایج بررسی مورفومتری ذرات نشان داد که اندازۀ قطر میانه و میانگین رسوبات حمل شده بر سطح جاده، به ترتیب برابر با 208 و 224 میکرون است که باتوجه به رابطۀ قطر ذرات منطقۀ رسوب گذاری با فاصلۀ حمل، بیانگر نزدیکی منشا رسوبات حمل شده بر سطح جاده است. همچنین بررسی شاخص کج شدگی نشان داد که وضعیت تقارن منحنی دانه بندی رسوبات گرفته شده از سطح و حاشیۀ جاده ، به سمت ذرات درشت دانه تمایل داشته و عمدتاً جورشدگی ضعیفی دارند که نشان دهندۀ محلی بودن منطقۀ حمل آن است. نتایج کانی شناسی بین رسوبات حمل شده بر سطح جاده و رخساره های فرسایش بادی نشان داد که رسوبات حمل شده، بر سطح جاده بیشترین درصد تشابه را با عناصر رخساره های پهنه های ماسه ای و تپه های ماسه ای حاشیه دارد که به عنوان منشا رسوبات جاده ای مسیر ترانزیتی یزد ـ میبد معرفی شد.