ارزیابی شدت خطر بیابان‌زایی منطقۀ جازموریان با تاکید بر معیارهای زمین‌شناسی و ژئومورفولوژی

شناخت معیارها و شاخص های بیابان زایی و تعیین مهم ترین عوامل موثر بر آن در هر منطقه، گام نخست برنامه ریزی منطقی به منظور بیابان زدایی است. ازاین رو در پژوهش حاضر، حساسیت اراضی جازموریان به بیابان زایی با استفاده از روش imdpa که یکی از روش های ارزیابی بیابان زایی در مناطق خشک و نیمه خشک است و با تاکید بر معیار زمین شناسی و ژئومورفولوژی مورد بررسی قرار گرفت. ابتدا نقشه واحدهای کاری با استفاده از نقشه های زمین شناسی، کاربری اراضی و تصاویر سنجندۀ لندست 8 و با بهره گیری از تصاویر گوگل ارث تهیه شد و 16 واحد کاری مجزا انتخاب گردید. در هر واحد، شاخص های »شیب «، »نوع بهره برداری از واحد کاری « و حساسیت »سنگ به فرسایش « ارزش گذاری شد و درنهایت، با تلفیق شاخص ها با استفاده از میانگین گیری هندسی، ارزش معیار مربوط، محاسبه و نقشۀ شدت خطر بیابان زایی تهیه شد. نتایج حاصل از این پژوهش نشان داد که منطقۀ جازموریان از لحاظ بیابان زایی در سه کلاس کم و ناچیز (i) متوسط (ii) و شدید (iii) به ترتیب با مساحت های 1971، 1743، 2102 کیلومترمربع طبقه بندی می شود. براساس نتایج به دست آمده از بررسی معیار مذکور، بیشترین وسعت منطقه، مربوط به کلاس شدید بیابان زایی است که نیازمند برنامه های مدیریت خطر در این نواحی است. همچنین شاخص نوع بهره برداری از واحدکاری بیشترین تاثیر را در بیابان زایی منطقه در گروه خود داشته است که بر توجه بیشتر به این عامل در تدوین برنامه های کنترل بیابان زایی تاکید می شود.

Evaluation of Desertification Hazard in the Jaz_Murian region based on Analysis of Geology-Geomorphology criterion

Recognition of desertification criteria and indices and determining the most effective factors on it are the first steps for logical planning to combat desertification. In this study, the sensitivity of the JazMurian region to desertification was evaluated using IMDPA model which is one of the desertification assessment methods in arid and semiarid regions, on the basis of geologygeomorphology criterion. For this purpose, work unit map (Geobio faces map) was created by using geology, land use/land cover map, Landsat 8 satellite imagery and Google Earth data; accordingly, 21 work units were identified. In each unit, the slope , land use and erodibility indices were weighted and combined with each other by calculating geometric mean of indices. The results showed that JazMurian region was classified in three desertification hazard classes including low (I), moderate (II) and high (III), with 1971 km2 , 1743 km2 and 2102 km2 areas respectively. Most of the region classified in high hazard of desertification class that needs risk management plans. Land use had the most effects on desertification hazard in geologygeomorphology group, therefore it can be concluded that management strategies have to focus on this index to control desertification.