ارزیابی شدت بیابان‌زایی دشت روداب سبزوار با تاکید بر دو معیار اقلیم و آب

تخریب زمین در مناطق خشک و نیمه خشک به وسیلۀ تغییر اقلیم و فعالیت های انسانی، اوضاع را برای بیابان زایی فراهم می کند. به عبارت دیگر بیابان زایی روندی است که سرزمین و منابعش را به سوی انهدام سوق می دهد. هدف از این تحقیق، ارزیابی شدت بیابان زایی دشت روداب شهرستان سبزوار با استفاده از مدل بیابان زایی imdpa می باشد. برای انجام این مطالعه، دو معیار اقلیم و آب به عنوان معیارهای اصلی موثر بر فرایند بیابان زایی براساس بازدید های میدانی و شرایط منطقه در نظر گرفته شد و امتیازدهی شاخص های این دو معیار براساس تاثیر آن در شدت بیابان زایی طبق جداول مدل مذکور صورت گرفت. سپس با تلفیق نقشه های شاخص های مربوط به هر معیار از طریق روش میانگین هندسی، نقشۀ شدت بیابان زایی معیارهای اقلیم و آب جداگانه به دست آمد و در مرحلۀ آخر با تلفیق این دو نقشه، نقشۀ وضعیت شدت بیابان زایی بر اساس دو معیار آب واقلیم به دست آمد. ترسیم و تلفیق نقشه ها توسط نرم افزار3.9 arcgis انجام گرفت. نتایج نشان می دهد که معیار اقلیم با امتیاز 1/71 و معیار آب با امتیاز 2/06 هر دو در کلاس متوسط بیابان زایی قرار دارد. نقشۀ نهایی شدت بیابان زایی دو معیاره اقلیم و آب نشان می دهد که 10/85 درصد (42/50 هکتار) از کل مساحت منطقه در کلاس بیابان زایی کم، 48/27 درصد (189/10هکتار) در کلاس متوسط، 34/63 درصد (135/63 هکتار) در کلاس بیابان زایی شدید و 6/25 درصد (24/45 هکتار در کلاس بیابان زایی خیلی شدید قرار دارد. برای جلوگیری از روند بیابان زایی استفاده از روش های بهره برداری اصولی از منابع آب به منظور جلوگیری از کاهش کمی وکیفی آب های زیرزمینی پیشنهاد می شود.

Assessment of Roudab plain of Sabzevar city desertification intensity emphasizing two climate and water criteria

Land degradation in arid and semiarid regions caused by climate change and human activities makes it more susceptible to desertification. The aim of this research is assessing the intensity of desertification in Roudab plain of Sabzevar city using IMDPA model. So two criteria of climate and water as the main criteria affecting desertification process were considered based on field observations and regional conditions and scoring the indicators of these two criteria was accomplished according to their effects on desertification intensity and the model tables. Then integrating maps of indices related to each criterion by geometric mean method, desertification intensity map of climate and water criteria was obtained and finally, desertification intensity map was provided by integrating two climate and water criteria maps. The results show that climate criteria with the score of 1.71 and the water criteria with the score of 2.60 are both in medium desertification class. The ultimate desertification intensity map of climate and water criteria indicated that 10.85% of the studied area falls within the low class, 48.27% in the severe medium class, 34.63% in the severe class and 6.25% in very severe desertification intensity class. To prevent desertification process, it is suggested using modern irrigation techniques to prevent of quantitative and qualitative of groundwater reduction.