کاربرد فرایند تحلیل شبکه‌ای (Anp) در ارزیابی راهبردهای بیابان‌زدایی

انتخاب بهترین راهبردهای بیابان زدایی براساس معیارهای موثر، تاثیر بسزایی در تصمیم سازی مدیران مناطق بیابانی دارد. لذا مطالعۀ حاضر به دنبال مهم ترین راهبردهای بیابان زدایی بر مبنای روش های کمی و وزنی است. اغلب روش های مطرح در ارزیابی راهبردهای بیابان زدایی به وابستگی و ارتباط بین معیارها و راهبردها در سطوح تصمیم گیری نمی پردازد، بلکه فقط معیارها و راهبردها را با ساختار سلسله مراتبی و از بالا به پایین سطح بندی و اوزان آن ها را مشخص می کند، اما روابط داخلی پیچیده بین معیارها و راهبردها و تاثیر آن ها بر دستیابی به هدف نهایی الزاماً تحلیل شبکه ای را می طلبد. در این مطالعه برای رفع این نیاز از مدل فرایند تحلیل شبکه ای (anp) استفاده شد. در روش مذکور برای مدل سازی و تجزیه و تحلیل داده ها، ماتریس وابستگی های درونی و بیرونی راهبردها و معیارها محاسبه شد و با استفاده از مدل شبکه طراحی شده، راهبردها تعیین وزن و مهم ترین راهبردها ارزیابی شدند. درنتیجۀ ارزیابی های به عمل آمده مشخص شد که از میان 16 معیار و 40 راهبرد نهایی نظرخواهی شده، راهبرد توسعه و احیاء پوشش گیاهی (a23)، با مطلوبیت کلی 0/2249 di=، مهم ترین راهبرد در فرایند بیابان زدایی منطقه است و راهبردهای جلوگیری از تبدیل نامناسب کاربری اراضی (a18) با مطلوبیت کلی 0/2245 =di و تعدیل در برداشت از منابع آب زیرزمینی (a31)، با مطلوبیت کلی 0/1852 di=، به ترتیب در اولویت های بعدی قرار می گیرند. بنابراین پیشنهاد شد که در طرح های کنترل و کاهش اثرات بیابان زایی و احیاء اراضی تخریب یافته، نتایج و رتبه بندی به دست آمده مورد توجه قرار گیرد.

Application of network analysis process (ANP) in assessment of combating desertification alternatives

Selecting appropriate alternatives considering effective criteria are useful to decision making for arid areas managers. The present study tries to present the main desertification strategies based on quantitative method. Other methods of the assessment of desertification strategies do not study the dependency and the relationship between criteria and alternatives in decisionmaking level. These methods only rank criteria and alternatives with the hierarchical structure, from up to down, and specify their weights. But complex internal relations between criteria and alternatives and their effects to achieve the ultimate goal requires a network analyzer. So in this study network analysis process (ANP) model were used. For modeling and analysis the data, internal and external dependencies matrix between alternatives and criteria were calculated. Alternatives were weighted using the designed network model and the main alternatives were evaluated and prioritized. The results showed that among 16 criteria and 40 final alternative surveyed, the results showed that the alternative of vegetation cover development and reclamation (A23) with general rating (Di= 0.2249) is the most important alternative in combating desertification process in the study area, and alternatives of prevention of unsuitable land use changes (A18) and modification of ground water harvesting (A31) were in the next priority with general rating of 0.2245 and 0.1852, respectively. Therefore, it was suggested that the results and ranking obtained should be considered in controlling and reducing the effects of desertification and rehabilitating degraded lands plans.