بوم‌شناسی فردی گونه Bromus Kopedaghensis Drobov در شمال شرق ایران

یکی از راه های اصولی که بشر را در حفظ و بهره برداری علمی از منابع و محیط زیست یاری می کند، مطالعات اکولوژیکی است. در این تحقیق، بوم شناسی فردی گونۀ bromus kopetdaghensis از عناصر اصلی اکوسیستم های مرتعی استان خراسان رضوی، بررسی شد. برای این گونه، ویژگی های رویشگاهی شامل پستی بلندی، اقلیم و خاک مورد مطالعه قرار گرفت. گونه های همراه، چگونگی حضور گونه در پوشش گیاهی، سیستم ریشه و فنولوژی گیاه نیز بررسی شد. نتایج نشان داد که رویشگاه های این گونه در دامنۀ ارتفاعی بین 1300 تا 2600 متر واقع شده اند. گونۀ مورد مطالعه در شیب های 20 تا 75 درصد مشاهده گردید. میانگین بارندگی رویشگاه های آن از 325/8 در ایستگاه تبخیرسنجی شمخال تا 351/3 میلی متر در ایستگاه زشک ثبت شده است. همچنین متوسط دمای سالانه 8/6 درجۀ سانتی گراد است. محدودۀ اسیدیته بین 6/5 تا 7/8 متغیر بوده. خاک های رویشگاه ها لومی شنی، لومی و لومی سیلتی بوده است. میزان پروتئین خام در این گونه، در مرحلۀ رشد رویشی 72 درصد بیشتر از مرحلۀ رشد زایشی بوده است. مطالعۀ فنولوژی گونه نشان داد که رشد رویشی از اواخر اسفندماه شروع می شود و تا اواخر اردیبهشت ادامه دارد. پس از آن مرحلۀ گلدهی از اواخر اردیبهشت آغاز شده و تا اواخر خرداد ماه به طول می انجامد. بذردهی و رسیدن بذر نیز تا اواسط تیرماه ادامه دارد. از اواسط تیر بذرها ریزش نموده و خواب گیاه شروع می شود. وزن هزار دانه بذرهای جمع آوری شده بین 7/88 تا 3/4 گرم است. درجه حرارت بهینۀ جوانه زنی 20 درجۀ سانتی گراد است و قوۀ نامیۀ آن تا 95% ثبت شده است. بذرهای این گیاه قادرند به خوبی قوۀ نامیۀ خود را حفظ نمایند و با مهیا گشتن شرایط مطلوب جوانه بزنند. بررسی فیتوماس این گونه نشان داد که نسبت ریشه به اندام هوایی گیاه بیشتر بوده است و این نسبت در سال های خشک افزایش می یابد. شناخت جامع و کامل از ویژگی های اکولوژیکی گیاهان اصلی مرتع یا بوم شناسی فردی آن ها جهت مدیریت صحیح مراتع و برنامه ریزی اصلاح، توسعه و بهره برداری ضروری خواهد بود.

Autecology of range plant species Bromus kopetdaghensis Drobov in Khorasan Razavi province.

Ecological studies are principal methods for scientific maintenance and utilization of natural resources and environment. In this research the study of range plant species autecology has been performed in Khorasan Razavi province. Ecological factor such as topography, soil characteristic and climate were studied. Associated species, the presence of species in vegetation, root system and phenology were studied. The results showed that B. kopetdaghensis was distributed in 13002600 m range of altitude and 2075% of slope. The average of precipitation varies from 325.8 mm in Shamkhal station to 351.3 mm in Zoshk station and the average of annual temperature was about 8.6 ˚C. Soil analysis showed that Bromus kopetdaghensis appears in sandyloam, loamy and siltyloam soil with pH of 6.57.8. The amount of crude protein at vegetative stage was 72% more than reproductive stage. Phonological studies showed that vegetative growth was started from late March and continued until May. Flowering stage was beginning from Late May until June. Seedling and seed ripening was continued until the midJuly. Seed weight varied between 7.83.4 gr and optimum temperature for germination was 20 ˚C and germination power reach to 95%. Seeds could preserve their germination vigor and they can germinate under suitable condition. The studies of phytomass showed that root to shoot ratio was higher and it would increase in arid years. General and absolute recognition of ecological characteristic for main range lands species or autecology in order to accurate range lands management, planning improvement and utilization would be necessary.