تحلیل میزان فعالیت تپه‌های ماسه‌ای بند ریگ کاشان با استفاده از شاخص لن‌کستر

بند ریگ کاشان، یکی از مجموعه های پیچیدۀ تپه های ماسه ای مهم ایران به شمار می رود. به دلیل وزش بادهای فرساینده، همواره مناطق حاشیه ای آن با مشکلات ناشی از انتقال ماسه های روان مواجه است؛ لذا در این تحقیق، میزان فعالیت تپه های ماسه ای براساس شاخص لن کستر مورد بررسی قرار گرفت. بدین منظور با استفاده از عکس های هوایی، تصاویر ماهواره ای google earth و نیز بازدیدهای میدانی، نقشۀ مرفولوژی بند ریگ کاشان تعیین شد. سپس با استفاده از آنالیز داده های بادسنجی ایستگاه های مجاور آن و تلفیق آن ها در محیط arc gis، نقشه های هم بارش، هم تبخیر و تعرق پتانسیل و درصد سرعت های بیشتر از سرعت آستانۀ فرسایش بادی در ارتفاع 10 متری از سطح زمین، در منطقه تهیه شد و در نهایت، نقشۀ میزان فعالیت تپه های ماسه ای ترسیم گردید. براساس شاخص لن کستر، سرعت آستانۀ فرسایش بادی برابر 12 نات در نظر گرفته شد. نتایج نشان داد که در بیشتر مناطق بند ریگ کاشان، تپه های ماسه ای از نوع (فعال ( بوده و تنها بخش کوچکی در شمال و بخشی در جنوب آن، دارای تپه های ماسه ای (بسیار فعال ( است. همچنین در حاشیۀ غربی آن، فقط نوک تپه ها فعال اند. تلفیق نقشه های مرفولوژی و فعالیت تپه های ماسه ای در منطقۀ مورد مطالعه نشان داد که به دلیل مدیریت مناسب تمام تپه های ماسه ای (کاملاً فعال ( به جز قسمت کوچکی از تپه های عرضی در شمال بند ریگ، تثبیت و غیرفعال شده اند. بخش های حاشیۀ آن هم که دارای تپه های ماسه ای فعال اند، تثبیت شده اند.

Investigation morphology and sand dunes activity in different parts based on Lancaster index (Case stydy: Kashan Erg)

Abstract: Kashan Erg is one of the most important sand dunes complexes in Iran. Due to erosive winds, always, Erg #39 s marginal areas are faced to the transition of moving sands. So, in this research, the sand dune activity was investigated by Lancaster index. In this line, Erg #39 s morphology map was prepared using aerial photographic, Google earth software and field observations. Then, maps of isohyet, potential iso evapotranspiration and percentage of higher velocities than threshold wind velocity in 10 meters above ground level were prepared using the analysis of anemometer data obtained from adjacent stations of Erg and their integration in GIS software. Finally, the Erg activity map was drawn. According to the Lancaster index, threshold wind velocity was considered equal to 12 knots. The results showed that in most of Kashan Erg areas, sand dunes are active and only in small areas in north and south of Erg, they are very active.