بررسی قابلیت پارامترهای ژئومرفومتری در تفکیک مخروط‌افکنه‌های مناطق بیابانی (مطالعۀ موردی: عقدا، یزد)

مخروط افکنه ها اهمیت خاصی از لحاظ ژئومورفولوژی، هیدرولوژی، حفاظت خاک و سایر مطالعات منابع طبیعی در مناطق بیابانی دارند. تاکنون روش ها و شاخص های مختلفی برای شناخت و تفکیک مخروط افکنه ها از سایر واحدهای ژئومورفولوژی ارائه شده است که اغلب این روش ها و شاخص ها بر پایۀ ویژگی های توصیفی استوار است. در این مطالعه، امکان استفاده از شاخص های جدید ژئومورفومتری و تعیین دامنۀ کمّی برای آن ها در جهت تفکیک مخروط افکنه ها بررسی شده است. شاخص های ژئومورفومتری مورد بررسی در این مطالعه، شامل درصد شیب، انحنای سطح، انحنای مقطع، انحنای متقاطع، انحنای طولی، انحنای عمومی و انحنای کلی هستند. بدین ترتیب که نخست با استفاده از نقشه های توپوگرافی، تصاویر ماهواره ای و مطالعات میدانی، محدودۀ مخروط افکنه ها از سایر تیپ های ژئومورفولوژی تفکیک شد. سپس با استفاده از مدل رقومی ارتفاعی حاصل از نقشه های توپوگرافی رقومی، پارامترهای ژئومورفومتری محاسبه و نقشۀ هریک از این پارامترها تهیه شد. پس از آن، مقایسۀ مقادیر پارامترهای ژئومورفومتری در محدوده مخروط افکنه ها با سایر تیپ های ژئومورفولوژی صورت گرفت. نتایج این تحقیق نشان می دهد که مخروط های افکنه ای را می توان براساس پارامترهای ژئومرفومتری از واحد کوهستان تفکیک کرد، ولی پارامترهای ژئومرفومتری امکان تفکیک مخروط های افکنه ای را از مناطق دشتی فراهم نمی آورد. دلیل این امر را می توان تداخل ویژگی های فیزیکی مخروط افکنه ها با مناطق دشتی، به ویژه دشت سرهای فرسایشی مجاور کوهستان در نظر گرفت.

Checking geomorphometrical parameters for separation alluvial fans in Desert area

This research focuses on alluvial fans in desert area. Alluvial fans are one of the most important geomorphological units in desert area. There are several tremendous methods to separate alluvial fans. There are qualitative and quantitative factors to differentiate them from other geomorphological units. In this study effective geomorphometrical parameters in differentiate landforms were applied for alluvial fans. Geomorphometrical parameters are calculable and can be extracted using mathematical equations and the corresponding relations on digital elevation model. Geomorphometrical parameters used in this study included Percent of Slope, Plan Curvature, Profile Curvature, Minimum Curvature, the Maximum Curvature, Cross sectional Curvature, Longitudinal Curvature and Gaussian Curvature. The results indicated that geomorphometrical parameters are not suitable to separate alluvial fans.