طبقه‌بندی رویشگاه‌های گل‌ماهور (Verbascum Songaricum Schrenk) در زاگرس مرکزی ایران با استفاده از آنالیز خوشه‌ای

طبقه بندی جوامع گیاهی یکی از روش هایی است که ساختار یک اکوسیستم را مشخص می کند و ارتباط آن را با عوامل محیطی نشان می دهد. فن تجزیۀ خوشه ای در اکولوژی توصیفی برای تعیین جوامع گیاهی کاربرد زیادی دارد. هدف از تحقیق حاضر، طبقه بندی مکان های مرتعی رویشی گل ماهور و مشخص کردن پارامترهای کیفی که باعث جداسازی این مکان های مرتعی شده، به وسیلۀ آنالیز خوشه ای (cluster) است. این تحقیق در پنج مکان مرتعی رویشی گل ماهور (دره حوض، قهیز، ورودی سمیرم، قلعه قدم و دنا) انجام گرفت. برای شناسایی ترکیبات فرعی، گیاه در مرحلۀ گلدهی از 5 مکان مرتعی مذکور، جمع آوری و در سایه خشک شد و عصارۀ آن به روش هضم استخراج شد. طبقه بندی خوشه ای مکان های مرتعی با توجه به شاخص های کیفی گل ماهور به روش واریانس حداقل انجام گرفت. نتایج طبقه بندی به صورت نمودار درختی ترسیم شد. برای تشخیص نقش ویژگی های کیفی در ساخت گروه های نمودار درختی و اطمینان بیشتر ازگروه بندی، تجزیۀ واریانس یک طرفه به روش دانکن، بر مبنای طرح کاملاً تصادفی نامتعادل انجام شد. نتایج نمودار نشان داد مکان های مورد مطالعه براساس ترکیبات شیمیایی فرعی موجود در عصارۀ گل، برگ و ساقه به ترتیب در سطح تشابه5/68 درصد، 5/71 درصد و 63 درصد در 3 رویشگاه قرار می گیرند. همچنین عامل های جداسازی رویشگاه های مختلف از هم، به خوبی مشخص شده است که در اندام گل ترکیبات استر و گلیکوزید، در اندام برگ اسید، گلیکوزید، آمید و ترپن و بالاخره در اندام ساقه ترکیبات هیدروکربن و نیتریل، باعث تفکیک رویشگاه های مورد مطالعه شدند. به طور کلی، نتایج این تحقیق نشان داد که روش طبقه بندی خوشه ای از دقت زیادی برخوردار است و می تواند شاخص های گیاهی اندازه گیری شده را به نحو مطلوبی، بررسی کند و عامل هایی را که باعث جدایی مکان های مرتعی از هم شده است، به صورت دقیق مشخص کند. پیشنهاد می شود تحقیقات مشابه در سایر رویشگاه های گل ماهور در مناطق دیگر کشور انجام گیرد تا بهتر بتوان مهم ترین رویشگاه این گیاه را شناسایی کرد. همچنین پیشنهاد می شود با فراهم کردن شرایط محیطی لازم گیاه، کشت آن را را در سطح وسیع انجام داد تا حداکثر استفاده از مواد موثر گیاه صورت گیرد. ضمن اینکه از روند رو به زوال گل ماهور جلوگیری شود.

Classification the Rangeland Habitat of Verbascum songaricum schrenk Using Cluster Analysis Method

The main purpose of this research is to classification the rangeland sites of Verbascum songaricum schrenk and determine qualitative indices of the species which can separate this sites by cluster analysis. In this study, species were collected from 5 of its settlements, Howz Vally, Gahiz, Semeiroom entrance and Ghadam palace in Isfahan province as well as Dena place in Kohgiloye ndash Boyer Ahmad province . To identify secondary chemical components, in flowering stage, Verbascum songaricum were collected and dried in shade and digestion method was used for juice extraction and GC/MS set for the secondary chemical components.. According to qualitative indices Verbascum songaricum, cluster analysis of rangeland sites were done. After standardization, analysis of data was done with PC ORD version 4/17 software and results were exhibited by classification tree..The investigation was carried out in a completely randomized design (one way ANOVA Duncan test) to determine the role of qualitative indices in classification tree.According to dendrogram obtained from cluster analysis, 3 rangeland sites were separated through 68.5 percent, 71.5 percent and 63 percent similarity level based on the secondary chemical compounds extracted from its flowers, leaves and stem. Overall, the results of current study show that the cluster analysis method has a high accuracy and this method could be investigated plant indices in appropriate manner and determine indices which can cause of split these sites.