بررسی ویژگی‌های ژئومورفولوژی و علل شکل‌گیری فروچاله‌های دشت ابرکوه.

پدیدۀ فروچاله‏‌ها و نشست زمین در دشت‏‌ها از خطرات طبیعی تشدیدشونده هستند که امروزه به‌‏دلیل سرعت و تراکم شکل‏‌گیری مورد توجه قرار گرفته‌‏اند. از دیدگاه ژئومورفولوژی، می‏‌توان فروچاله‏‌های اطراف شهر ابرکوه را به دو دستۀ فروچاله‏‌های کوهستانی و دشتی تقسیم‌‏بندی کرد. هدف از این پژوهش، شناخت عوامل موثر در شکل‏‌گیری فروچاله‌‏ها در دشت ابرکوه است. در گام اول با استفاده از روش‏ سلسله‌مراتبی، مهم‏ترین معیارهای تاثیرگذار طراحی شد و در نهایت، ارزش وزنی آن‌ها با استفاده از پرسش‏نامه در محیط نرم‏‌افزار اکسپرت چویس تعیین شد. معیارهای تاثیرگذار به‏‌ترتیب اولویت عبارت‌اند از: وجود لایه‏‌های انحلال‏‌پذیر در اعماق (30‌درصد)، بافت رسوبات و سازندهای آهکی (20.4‌درصد)، افت سفره‌‏های زیرزمینی (17.4‌درصد)، سیستم آبیاری غرقابی (12.6‌درصد)، نوع کاربری (7.1‌درصد)، فاصله از چاه‌‏های بهره‌‏برداری (5.8‌درصد)، فاصله از آبراهه‌‏های قدیمی (3.6‌درصد) و فاصله از گسل (3.1‌درصد). در گام دوم، برای صحت‌‏سنجی نتایج، از اطلاعات میدانی و آزمایش‏‌های پارامترهای مهم خاک‏شناسی استفاده شد. لوگ‏های حفاری پیزومترهای اطراف فروچاله‌‏ها و سنگ کف آبخوان دشت ابرکوه، وجود لایه‌‏های انحلال‏‌پذیر در اعماق را تایید کرد. از طرفی آزمایش‏‌ها نشان داد که بافت رسوبات فروچاله‌‏های دشتی بسیار ریزدانه و با‌ درصد بالای مقادیر رس و آهک و املاح است. پمپاژ آب از اعماق در جهت مصرف کشاورزی، منجر به ایجاد حفره‏‌های انحلالی و در نتیجه فروچاله‏‌های دشتی می‌‏شود. همچنین موقعیت فروچاله‌‏های کوهستانی در بالادست آبخوان دشت ابرکوه است که در دهه‌‏های اخیر با افت شدید آبخوان روبه‌‏رو شده، بحران افت سفره به‌‏همراه سازندهای آهکی، پدیدۀ فروچاله‌‏های کوهستانی را به وجود آورده است.