ارزیابی شاخص های بوم شناختی و زیستی جوامع درشت بی‌مهرگان کفزی در رودخانه ساری سو (قرناوه)

جوامع ماکروبنتوز ها معمولاً در واکنش به تغییرات شرایط غیر زیستی و دخالت انسانی تغییر می یابد. هدف از این مطالعه بررسی دینامیک ساختار جامعه ماکروبنتوز و ارزیابی بیولوژیکی کیفیت آب در رودخانه ساری سو بود. بدین منظور بین سال های 1395 تا 1396 نمونه ها به صورت فصلی از 4 ایستگاه (محدوده چشمه، کشاورزی، روستایی و شهری) با استفاده نمونه بردار سوربر جمع آوری شد. در مجموع 1061 گونه از 8 راسته و 18 خانواده از جمله یکروزه ها (46%)، دوبالان (40%)، کرم کم تار (7%)، سنجاقک ها (4%) و بال موداران (3%) شناسایی شدند. تفاوت مکانی و زمانی در فراوانی و تنوع زیستی ماکروبنتوزها وجود داشت. ایستگاه های 2 (42%) و 1 (36%) بیشترین میزان تراکم ماکروبنتوزها را داشت، ایستگاه 4 در محدوده شهری (6%) کمترین بود. مقیاس mds و نمودار خوشه بندی درشت بی‌مهرگان کفزی بدلیل فراوانی راسته یکروزه ها و دوبالان در ایستگاه های 2، 3 و 4 از تمام فصول سال، 4 گروه مجزا از یکدیگر را نشان دادند. نتایج نشان داد که بیشترین میزان شاخص تنوع گونه ای شانون 1.66، غنای گونه ای مارگالف 1.64 در ایستگاه 2 و 3 در همه فصول سال اندازه گیری شد. تجزیه و تحلیل یک طرفه واریانس نشان داد که دمای آب، پی اچ و آمونیاک بین فصول تفاوت معنی داری داشت (0.05>p). بیشترین و کمترین مقدار شاخص هیلسنهوف به ترتیب در فصل بهار (6.75) و پاییز (6.25) به دست آمد. همبستگی معنی داری بین شاخص های زیستی و برخی از پارامترهای آب وجود داشت. تخلیه زباله، زه‌اب های کشاورزی، فضولات حیوانی از علل اصلی کاهش کیفیت آب رودخانه در ایستگاه های مورد مطالعه بود، بنابراین بر اساس شاخص های زیستی کیفیت آب رودخانه ساری سو در مناطق بالادست در ناحیه بدون آلودگی (الیگو ساپروبی) و در مناطق پایین دست در ناحیه با آلودگی زیاد (پلی ساپروبی) قرار داشت.