تاثیر کاربرد طولانی‌مدت و تلفیقی کودهای آلی و شیمیایی بر تولید گندم (triticum aestivum l.) در کرت‌های ثابت

امروزه استفاده تلفیقی از کودهای آلی و شیمیایی برای تولید پایدار و حفظ خاک اجتناب‌ناپذیر می باشد. به منظور بررسی تاثیر کاربرد طولانی مدت و توام کودهای شیمیایی و آلی بر تولید گندم رقم برات در کرت های ثابت، پژوهشی در شش تیمار با سه تکرار و به مدت چهار سال ( 1396 تا 1400) در شهرستان اهواز در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی اجرا شد. تیمارها شامل t1: شاهد بدون مصرف کود، t2: کاربرد کودهای شیمیایی نیتروژنی، فسفری و پتاسیمی بر اساس آزمون خاک، t3: کاربرد 20 تن کود گاوی هر دو سال یکبار+ 75 درصد مقدار نیتروژن + 50 درصد مقدار فسفر و پتاسیم توصیه شده، t4: کاربرد 20 تن باگاس هر دو سال یکبار + 75 درصد مقدار نیتروژن + 50 درصد مقدار فسفر و پتاسیم توصیه شده، t5:  کاربرد سالانه 20 تن کود گاوی + 75 درصد مقدار نیتروژن توصیه شده، t6: کاربرد سالانه 20 تن باگاس + 75 درصد مقدار نیتروژن توصیه شده بودند. در پایان فصل رشد، عملکرد و اجزای عملکرد گندم اندازه‌گیری شد. نتایج نشان داد که در تیمارهای مدیریت تلفیقی، کاربرد کود دامی نسبت به کود باگاس از اثربخشی بیشتری برخوردار بود. بیشترین عملکرد دانه گندم در تیمارهای t2 و t3 به ترتیب به میزان 4845 و 4473 کیلوگرم در هکتار مشاهده شد که نسبت به عملکرد دانه در تیمار شاهد (2350 کیلوگرم در هکتار) افزایش عملکرد معنی داری داشتند. بیشترین نسبت فایده به هزینه (در سال 1400) در اثر اعمال تیمار t2 به دست آمد (20.2). نسبت فایده به هزینه در اثر اعمال تیمارهای مدیریت تلفیقی کود آلی و شیمیایی (تیمارهای t4 و t3) تقریباً 50 درصد کمتر از تیمار کاربرد انحصاری کودهای شیمیایی بود. با محاسبه ی مجدد نسبت فایده به هزینه براساس قیمت نهاده ها در سال زراعی 1402-1403 مشاهده شد که تیمار t2 همچنان بالاترین نسبت فایده به هزینه را داشت (13.4) اما با شیب شدیدی کاهش یافت. این درحالی است که نسبت فایده به هزینه در اثر استفاده از تیمارهای t3 و t4 تقریباً ثابت و پایدار ماند (در محدوده 8 تا 11). نتایج حاکی از این حقیقت است که کاربرد توام کودهای آلی و شیمیایی نه تنها در پایداری حاصلخیزی خاک و تولید محصولات کشاورزی موثر خواهد بود بلکه در پایداری سود بهره برداران نیز نقش خواهد داشت.

the effect of long-term and integrated application of organic and chemical fertilizers on the production of wheat (triticum aestivum l.) in fixed plots

theintegrated application of organic and chemical fertilizers is inevitable for sustainable production and soil conservation. to evaluate the effect of the integrated and long-term application of chemical and organic fertilizers on the brat variety wheat production in fixed plots, research was carried out in ahvaz city in six treatments with three replications for four years (2017-2021) in the form of randomized complete block design. the treatments included t1: unfertilized control, t2: application of nitrogenous, phosphorus and potassium chemical fertilizers based on soil test, t3: application of 20 tons of cattle manure every two years + 75% of recommended nitrogen + 50% of the recommended phosphorus and potassium, t4: application 20 tons of bagasse every two years + 75% of the recommended nitrogen + 50% of the recommended phosphorus and potassium, t5: annual application of 20 tons of cattle manure + 75% of the recommended nitrogen, t6: annual application of 20 tons of bagasse + 75% of the recommended nitrogen. at the end of the growing season, wheat yield components were measured. the results showed that in integrated management treatments, the use of cattle manure was more effective than bagasse. the highest wheat grain yield was observed in the t2 and t3 treatments, respectively, at the rate of 4845 and 4473 kg ha-1, significantly higher than the grain yield in the control treatment (2350 kg ha-1). the highest profit-to-benefit ratio (in 1400) was obtained by applying t2 treatment (20.2). the benefit to cost ratio due to the integrated application of organic and chemical fertilizer management treatments (t4 and t3 treatments) was approximately 50% lower than the exclusive application of chemical fertilizers treatment. by recalculating the benefit to cost ratio based on the prices of inputs in the crop year 2023-2024, it was observed that the t2 treatment still had the highest benefit-to-cost ratio (13.4), but it decreased with a sharp slope. in contrast the benefit-to-cost ratio remained almost constant and stable due to the application of t3 and t4 treatments (in the range of 8 to 11). the results indicate that the integrated application of organic and chemical fertilizers will not only be effective in the sustainability of soil fertility and agricultural products but will also play an important role in the stability of the farmer’s profit.