بررسی روند تغییرات زمانی- مکانی شوری آب زیرزمینی با تحلیل‌های‌ نقاط داغ و برون هشتگی در دشت میاندوآب

آب‌های زیرزمینی به‌عنوان بخش مهمی از منابع آب در مناطق خشک متاثر از عوامل انسانی و اقلیمی است. با نشان دادن روند و چگونگی تغییرات ناحیه ای کیفی آب نسبت به زمان و مکان می‌توان آن را به‌صورت موثرتری مدیریت کرد. روش های سنتی تحلیل داده نقطه ای نمی توانند به تنهایی و با قابلیت اطمینان بالا مورداستفاده قرار گیرند، لذا استفاده از سامانه اطلاعات جغرافیایی، تحلیل‌های زمین‌آماری و خوشه بندی راه‌حل مناسبی برای بررسی ناحیه ای پدیده های هیدروکلیمایی است. توزیع نرمال مکانی و نقاط برون هشته را می توان با استفاده از تجزیه وتحلیل خوشه های فضایی که داده ها را به گروه های همگن و نقاط داغ تقسیم میکند، ارزیابی کرد. این تحلیل ها تعیین می کند که در چه موقعیتی عوارض با ارزش خوشه بندی بالا یا پایین وجود دارند. در این مطالعه به بررسی نقاط داغ شوری آب زیرزمینی در دشت میاندوآب و شبکه زرینه رود پرداخته شده است. برای رسیدن این هدف، از آمار شوری 32 چاه واقع در شبکه زرینه رود و در بازه زمانی سال 1381 تا 1399 استفاده شده است. آزمون های *g و moran برای بررسی موقعیت مکانی نقاط با ارزش بالا و نقاط داغ خوشه ای و داده های برون هشته معنی دار (خارج از حد) استفاده شد. بر اساس نتایج به دست آمده، نقاط داغ در قسمت های غرب و شمال غربی شبکه مورد مطالعه واقع شده اند. تغییرات مساحت خوشه های مستعد شوری با آزمون من کندال در طی زمان ارزیابی گردید و نتایج نشان داد سطح این اراضی در سال های اخیر روبه افزایش بوده است که می تواند هشداری در زمینه افزایش مقادیر آلاینده در طی سال های اخیر، خشکسالی ها و سیاست های انقباضی مدیریت آب های سطحی در حاشیه دریاچه ارومیه باشد.

study of temporal-spatial trend of groundwater salinity by hotspot and outlier analysis in miandoab plain

groundwater as an important part of water resources in arid areas is under influence of human and climatic factors. by illustrating the trend and fluctuation of regional water quality temporarily and spatially, it can be managed more effectively. traditional methods of point data analysis cannot be used alone with high reliability, therefore the use of gis, geostatistical methods, and clustering analysis are suitable ways to analyze regional hydro-climatological phenomena. normal spatial variability and outlier points can be assessed using the analysis of spatial clusters that divide the data into homogeneous groups and hotspots. these analyses determine in what situations there are valuable high or low clustering effects. in this study, the hot spots of the groundwater salinity of minadoab plain and the zarrinehrood network have been investigated. for this purpose, the salinity(ec) of 32 observation wells located in zarrinehrood network in the period of 1381 to 1399 has been used. the g* and moran tests were used to investigate the location of high-value points, hot spot clusters, and significant outlier values. based on the results obtained from both analyzes, hotspots in the western and northwestern parts of the network have been located. the trend of salinity hot spot areas through time was surveyed by the man-kendal test and the results indicate that these areas are increasing in recent years which can be a warning about increasing pollutant levels, drought, and contractile policies for surface water management on the shores of lake urmia.