بررسی ویژگی‌های فیزیکوشیمیایی و میکرومورفولوژی خاک‌های گچی – قلیائی منطقه شوشاب، استان همدان

یکی از مسائل اصلی در نواحی خشک و نیمه خشک محتوای گچ در خاکرخ ها و شوری خاک است که شامل اراضی غیرقابل کشاورزی بسیاری در ایران هستند و اصلاح این اراضی نیازمند شناخت کامل آنهاست. منطقه شوشاب از جمله این اراضی می باشد، که تحت اثر شوری و محتوی گچ بالا به مرور زمان سطح زیر کشت آن کاهش یافته است. هدف از این مطالعه نیز بررسی ویژگی های فیزیکی، شیمیایی و میکرومورفولوژی خاک های گچیقلیائی، آن منطقه است. پس از نمونه برداری از 8 خاکرخ، تجزیه های فیزیکی و شیمیایی و مطالعات میکرومورفولو ژی بر روی نمونه ها صورت گرفت و خاک ها براساس سامانه رده بندی آمریکایی رد بندی شدند. نتایج نشان داد که میزان کربنات کلسیم معادل و گچ خاک با افزایش عمق، زیاد شد. دامنه ph خاک بالا بوده و با عمق تغییری نکرد. حضور گچ، بافت خاک را به سمت اجزاء سیلت و شن متمایل کرد. مقدار سدیم تبادلی در سطح بیشتر و با افزایش عمق خاک، کاهش یافت. مشاهدات میکرومورفولوژی شامل پوشش، زیرپوشش، پرشدگی کامل و ناقص گچ در داخل حفرات و دیواره کانال ها می باشد. هم چنین، بلورهای گچ عدسی، ستونی و ریزبلورین در مقاطع نازک مشاهده شدند. شکل عدسی گچ در تمام مقاطع  بدلیل رژیم رطوبتی زریک غالب بود. حضور گچ در منطقه ریزساختار را به مکعبی زاویه دار و نیمه زاویه دار متمایل کرده و منجر به درجه خاکدانگی ضعیف خاکدانه ها شده است. بی فابریک عمده در مقاطع، بلوری و در برخی موارد نامشخص تشخیص داده شد. به طور کل وجود نمک و گچ در خاک منطقه وضعیت منافذ و ساختمان خاک را نامطلوب ساخته است. که یک موضوع جدی زیست محیطی و رشد گیاه محسوب می گردد. زیرگروه بزرگ جدیدی در زیر رده xerepts، زیرگروه gypsic calcixerepts بر اساس خاکرخ های مطالعه شده  جهت گنجاندن در رده بندی خاک، پیشنهاد می گردد.

The Study of Physicochemical and Micromorphological Properties of GypsiferousAlkaline Soils in Shoshab area, Hamadan province

The content of gypsum and salts in soil profiles is one of the major challenges in arid and semiarid region which comprise unarable lands in Iran and their reclamation need their complete identification. Shoshab region is one of these lands which areas under cultivation reduced due to high salinity and gypsum content. The purpose of this study was to investigate the physicochemical and micromorphological properties of gypsicalkaline soils in this area. Sampling of eight soil pedons were conducted in order to analysis of physical, chemical and micropedological characteristics and soil profiles were classified according to the Keys to Soil Taxonomy. The results showed that soil gypsum and calcite increased with increasing soil depth. The range of soil pH was high and was not affected by the soil depth. The presence of gypsum induced soil texture to  silt and sand fractions. The exchangeable sodium content was more in surface horizons and reduced with increasing soil depth. Micromorphological observations demonstrated hypocoating, coating, loose continuous, dense complete and dense incomplete infilling of gypsum in voids and channels walls. Lenticular, prismatic, and allabasrtin of gypsum crystals were observed in thin sections as well. Lenticular gypsum form was common in all soil thin sections because of the xeric moisture regime in this region. The dominant presence of gypsum and sodium in the soils induced to angular and sub angular blocky microstructures and the aggregation effect weakened. The crystallites form was the usual observed bfabric in all thin sections and in some cases identified as undifferentiated bfabric. Generally, the existing of salt and gypsum in the soils of this area led to unsuitable soil voids and soil structure which is a serious environmental issue and plant growth promoting.  New great group and subgroups of Xerepts (Gypsic Calcixerepts) are suggested to be included in soil Taxonomy based on the properties of the some studied soil pedons.