ارزیابی توانایی عصاره‌گیرهای شیمیایی در استخراج پتاسیم قابل‌جذب در برخی از خاک‌های مناطق توتون‌کاری شمال‌غرب ایران

پتاسیم نقش مهمی در افزایش عملکرد و ویژگی‌های کیفی توتون از جمله به‌سوزی برگ آن دارد. به‌منظور ارزیابی تعدادی از عصاره‌گیرهای معمول در استخراج پتاسیم قابل‌جذب گیاه توتون در خاک‌های شمال‌غرب ایران، آزمایش گلخانه‌ای در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی در 26 نمونه خاک منطقه توتون‌کاری شمال‌غرب ایران با سه تکرار انجام گرفت. در پژوهش حاضر، 14 عصاره‌گیر مورد ارزیابی شامل استات ‌آمونیم یک مولار، استات ‌سدیم  یک مولار، کلرید ‌سدیم یک مولار، مهلیچ یک و سه، کلرید ‌باریم 0.1 مولار، کلرید کلسیم 0.01 مولار، اسید ‌نیتریک 0.1 مولار، اسید ‌نیتریک 0.01 مولار، تترا فنیل ‌بوران‌ سدیم با زمان پنج دقیقه و چهار ساعت، بی‌کربنات‌آمونیومدی‌تی‌پی‌ای و آب مقطر برای استخراج پتاسیم قابل‌جذب خاک بود. رابطه پتاسیم عصاره‌گیری شده بین عصاره‌گیرها مثبت و در سطح یک درصد معنی‌دار بود. طبق نتایج، بیش‌ترین ضرایب همبستگی عملکرد وزن خشک برگ با عصاره‌گیر استات‌آمونیوم یک مولار و اسیدنیتریک 0.1 مولار و تترافنیل‌بوران‌سدیم زمان چهار ساعت به‌ترتیب با مقدار 0.88، 0.87 و 0.85 به دست آمد و در خاک‌های با نسبت پتاسیم (استخراج با استات‌آمونیوم یک مولار) به درصد رس کم‌تر از نه، ضرایب همبستگی بین صفات کمّی توتون و انواع عصاره‌گیرها به‌ویژه عصاره‌گیرهای مبتنی بر استخراج پتاسیم تبادلی کاهش یافت. با توجه به بالا بودن ضرایب همبستگی عصاره‌گیرهای استات‌آمونیوم یک مولار و اسیدنیتریک 0.1 مولار با عملکرد برگ (به‌ترتیب با ضریب همبستگی 0.88 و 0.87)، غلظت پتاسیم برگ (به‌ترتیب با ضریب همبستگی 0.94 و 0.93) و مقدار جذب پتاسیم در برگ (به‌ترتیب با ضریب همبستگی 0.96 و 0.94) و هم‌چنین سادگی و اقتصادی بودن آن‌ها، این دو عصاره‌گیر به‌عنوان مناسب‌ترین عصاره‌گیرها تشخیص داده شدند.

Evaluation of Chemical Extractants Ability for Extracting Available Potassium in Some Tobaccocultivated Soils in Northwest of Iran

Potassium (K) plays a vital role in increasing the tobacco yield and controlling important quality parameters such as leaf combustibility. In order to evaluate chemical extractants ability to extract available soil K, a greenhouse experiment was conducted in a complete randomized block design with 26 soil samples with 3 replicates in some tobaccocultivated soils in northwest of Iran. Evaluated K extractants were 1M NH4OAc, 1M NaOAc, 1M NaCl, 0.1 BaCl2, 0.1M HNO3, 0.01 HNO3, 0.01M CaCl2, NaTPB (5min.), NaTPB (4hs), H2O, NH4HCO3DTPA, Mehlich I, Mehlich III and Morgan Wolf methods. There was positive and significant correlation among potassium extracted by all the extracting methods. Leaf yield and potassium concentration in tobacco leaves were highly correlated with potassium extracted with 1M NH4OAC (r= 0.88, r= 0.94, respectively), NaTPB 4h (r=85, r=0.91, respectively), and 0.1 M HNO3 (r= 0.87, r=0.93, respectively). In soils with Kave /clay ratio less than 9, correlation coefficients between tobacco quantitative components and Kext significantly decreased. It was conluded that 1M NH4OAC and 0.1M HNO3 is suitable as soil testing methods for determining available K for tobacco in the soils of tobacco fields in northwest of Iran. These extractants showed high correlation with leaf potassium concentration and tobacco leaf yield. In addition, these two methods are simple procedure and cost effective.