مقایسه کارایی برخی مدل‌های نفوذ آب به خاک بر اساس داده‌های به دست آمده از استوانه‌های دوگانه و نرم‌افزار hydrus-1d

نفوذ آب به خاک یکی از مهم ترین فرآیندهای فیزیکی خاک است. اهمیت فرآیند نفوذ سبب شده که مدل های فیزیکی و تجربی گوناگونی به‌منظور کمّی‌سازی این پدیده ارائه شود. هرکدام از این مدل ها بسته به روش اندازه گیری کارایی متفاوتی را نشان می دهند. لذا در پژوهش حاضر داده های حاصل از آزمایش های نفوذپذیری به روش استوانه های دوگانه در کلاس های بافتی متفاوت و از مناطق مختلف کشور جمع آوری شد. سپس شرایط نفوذ آب به خاک در محیط نرم افزار hydrus-1d برای مناطق موردنظر، شبیه سازی و داده های نفوذ عمودی آب به خاک به روش حل مستقیم معادله ریچاردز استخراج شد. برای کمّی‌سازی ویژگی های هیدرولیکی خاک در معادله ریچاردز از مدل ون گنوختنمعلم استفاده شد. به این منظور پارامترهای هیدرولیکی مدل ون گنوختنمعلم با استفاده از روش حل عددی معکوس در محیط hydrus برای خاک هر منطقه بهینه‌سازی شد و مورد استفاده قرار گرفت. به‌منظور ارزیابی عملکرد مدل های نفوذ هورتون، کوستیاکوف، کوستیاکوفلوییز و فیلیپ بر اساس هر دو گروه داده های اندازه گیری شده و شبیه‌سازی‌شده از آماره‌های میانگین خطا (me)، ریشه ی میانگین مربعات خطا (rmse)، میانگین قدرمطلق میانگین خطا (mame)، ضریب همبستگی پیرسون (r) و کارایی مدل (ef) استفاده شد. نتایج نشان داد که در داده های نفوذ اندازه گیری شده با استوانه های دوگانه در بافت های مختلف، مدل کوستیاکوفلوییز و در داده های نفوذ شبیه‌سازی‌شده با استفاده از نرم‌افزار hydrus-1d، مدل هورتون بهترین عملکرد را در برآورد نفوذ تجمعی آب به خاک داشتند. مدل فیلیپ نیز در هر دو گروه داده نفوذ اندازه گیری شده و شبیه‌سازی‌شده دارای کم‌ترین کارایی در برآورد نفوذ تجمعی آب به خاک بود.

Performance of some infiltration models based on obtained data from doublering and HYDRUS1D software

Water infiltration is one of the most important properties of soil. The importance of infiltration process has led to development of several theoretical and empirical infiltration models. However, the applicability of these models is strongly subjected to the method of infiltration measurement. In this study, double ring infiltration data were collected from different regions of Iran with different soil textures. On the other hand, HYDRUS1D model was used to simulate vertical infiltration through forward solution of the Richards’ equation. Van GenuchtenMualem model was used to quantify the soil hydraulic properties. For this purpose, the hydraulic parameters of van GenuchtenMualem model were optimized using inverse modeling in the HYDRUS, for each region’s soil and were used for simulation. In order to evaluate the accuracy of the Horton, Kostiakov, KostiakovLouis and Philip models, based on measured and simulated infiltration data, mean error (ME), root mean square error (RMSE), mean absolute mean error (MAME), Pearson correlation coefficient (r) and modeling efficiency (EF) statistics were used. The results indicated that the KostiakovLewis model has had the best performance in different soil textures based on measured double ring infiltration data. Horton model has had the best performance based on HYDRUS simulated infiltration data in different soil textures. The Philip model had the least efficiency in estimating cumulative infiltration based on both measured and simulated infiltration data.