بررسی رفتار جذبی فسفر در خاک های زراعی منطقه خوی

ففسفر یکی از عناصر غذایی ضروری برای تغذیه گیاه است که میزان جذب آن توسط گیاه به وسیله واکنش‌های انحلال، رسوب و جذب و واجذب کنترل می‌شود. به منظور بررسی رفتار جذب فسفر در خاک‌های منطقه خوی، آزمایشات جذب به صورت بچ (batch) با 60 نمونه خاک زراعی و 9 غلظت‌ اولیه فسفر بین lmg^-1 0-30 در قدرت یونی 0.01 مولار cacl2 انجام گرفت. پس از تعادل، مقدار فسفر باقیمانده در محلول اندازه گیری و داده های آزمایشی با مدل های لانگ مویر، فروندلیچ و تمکین برازش یافتند. بر اساس ضریب تبیین (r2) و خطای استاندارد برآورد (se)، مدل لانگ مویر در مقایسه با مدل های فروندلیچ و تمکین برازش نسبتا خوبی با داده های آزمایشی نشان داد. میزان حداکثر جذب تک لایه‌ای لانگ مویر (qmax) بین 135 تا 486 mg kg^-1 و پارامتر انرژی جذب لانگ مویر (kl) بین 0.09 تا 0.52 l mg1 متغیر بود. همچنین پارامترهای ظرفیت (kf) و شدت جذب (n) فروندلیچ نیز متفاوت بود و بین 123/4-16/0 mg kg^-1 و 1/1-2/4 و پارامتر‌های a و kt تمکین نیز به ترتیب بین 196/3-10/3 mg kg^-1 و 17/3-88/7 l kg^-1 قرار گرفتند. بیشترین مقدار qmax، kf و a در خاک‌هایی با درصد رس و کربنات کلسیم زیاد مشاهده شد و بین پارامترهای جذب معادلات با میزان رس (r=0.70**) و کربنات کلسیم (r=0.65**) همبستگی معنی داری بدست آمد. نتایج نشان داد که مقدار غلظت تعادلی فسفر (epc) در دامنه‌ی 0/01-0/98 mgl^-1 با مقدار متوسط 0.35 mgl^-1 قرار داشت. همچنین بین epc و فسفر قابل استخراج با بی‌کربنات سدیم بیشترین همبستگی معنی دار وجود داشت (r=0.90**). مقدار ظرفیت بافری فسفر (pbc) نیز در دامنه‌ی 3.2 تا122.4 mg kg^-1 با متوسط مقدار 33.5 قرار داشت. تجزیه‌ی آماری نشان داد که pbc با میزان رس (r=0.80**) و کلسیم کربنات (r=0.43**) ارتباط مثبت و معنی دار دارد.