ارتباط مس قابل‌جذب با شکل‌های شیمیایی آن در برخی خاک‌های آهکی استان آذربایجان شرقی

شناخت شکل‌های شیمیایی مس در خاک و تعیین مقدار هر کدام از آن ها، اطلاعات مفیدی برای ارزیابی وضعیت مس، حاصلخیزی خاک و تغذیه گیاه و شیمی مس در خاک در اختیار می گذارد. به منظور کسب چنین اطلاعاتی، در این پژوهش مس قابل جذب خاک در 21 نمونه خاک آهکی سطحی (0-30 سانتی‌متر) از استان آذربایجان شرقی با شش روش مختلف شامل  dtpa، abdtpa، acedta، هیدروکسیل آمین هیدروکلراید، اکسالات آمونیوم مرجع و اکسالات آمونیوم سریع اندازه گیری شد. شکل‌های شیمیایی مس نیز با روش اصلاح شده سینگ و همکاران تعیین شدند. بر طبق نتایج حاصله بیشترین مقدار مس استخراج شده با روش اکسالات آمونیوم سریع (mg kg1 25.69) و کمترین آن با روش dtpatea (mg kg1.157) حاصل گردید. همچنین شکل‌های باقی مانده (cu-residual) و پیوسته به اکسیدهای بلورین (cu-cfeox)  بیشترین مقدار مس خاک را به خود اختصاص دادند. با توجه به ضرایب همبستگی چنین نتیجه گیری شد که روش عصاره‎گیری acedta علاوه بر شکل های تبادلی (cu-ex) و (cu-cfeox) از مس باقی مانده خاک (cu-res) نیز عصاره‌گیری کرد. عصاره‌گیر هیدروکسیل آمین در مقایسه با سایر عصاره گیرها مس را بیشتر از منبع اکسیدهای منگنز استخراج کرد. نتایج تحلیل رگرسیونی نشان داد که شکل‌ cucfeox بیشترین سهم را در مس عصاره گیری شده با عصاره‌گیرهای abdtpa ، acedta و dtpa در خاک‌های مورد مطالعه داشت. با توجه به روابط آماری احتمالا مس پیوسته به اکسیدهای آهن بلوری، منبع بالقوه ای برای مس قابل‌جذب در خاک‌های آهکی مورد مطالعه بوده و از ویژگی های شیمیایی خاک نیز محتوای کربنات کلسیم معادل موثرترین ویژگی است که فراهمی مس قابل‌جذب گیاه در خاک‌های مورد مطالعه را پیش‌بینی می‌کند.