نگاهی بر وضعیت موجود و آینده‌ی بازار نمک‌زدایی آب در خلیج فارس و منطقه‌ی منا

طی دوره‌ی 2010 تا 2016 بازار نمک‌زدایی آب با رشد سالانه‌ی 9 درصد و مجموع سرمایه‌گذاری 88 میلیارد دلار، یکی از پررونق‌ترین بازارهای جهان بوده است. رشد شتابان بیش از 60 درصد ظرفیت جهانی نمک‌زدایی، نه تنها حکایت از سهیم شدن دریاها در تامین آب شرب کانون‌های جمعیتی سواحل دارد، بلکه گویای زوال تدریجی کیفیت آب‌های داخلی نیز می‌باشد. پیش‌بینی افزایش دما و تقلیل بارندگی در افق 2050 در بیست کشور واقع در شمال آفریقا و غرب آسیا (منطقه‌ی منا) منابع جدید آب را در این منطقه‌ی حساس جهان، کمیاب‌تر و دسترسی به آن‌ها را پرهزینه‌تر کرده و دولت‌ها را به ناچار به سمت گزینه نمک‌زدایی آب پیش می‌برد. در مقیاس جهانی، 38 درصد از حجم روزانه‌ی تولید جهانی آب نمک‌زدایی شده (2/65 میلیون متر مکعب) متعلق به کشورهای منطقه‌ی منا است و در محدوده‌ی جنوبی خلیج فارس، ظرفیت نصب شده نمک‌زدایی آب از 10 میلیون متر مکعب در روز فراتر است. پایه و اساس فرآیندهای گوناگون نمک‌زدایی آب، بر بهره‌گیری از انرژی استوار است و هر گونه تحلیل، سیاستگزاری و آینده‌نگری در موضوع نمک‌زدایی آب، بدون لحاظ سیاست‌های انرژی، ناقص خواهد بود. مهم‌ترین مسئله‌ی زیست محیطی این تاسیسات، شورابه‌های آن‌ها است که در گروه پساب‌های صنعتی قرار داشته و تخلیه‌ی گسترده‌ی آن‌ها به خلیج‌ها و سواحل مرجانی، سبب تغییر گونه‌ها و تهدید حیات آبزیان می‌شود. در سال‌های اخیر با توسعه و بهینه‌سازی فرآیندها، هزینه‌ی نمک‌زدایی هر متر مکعب آب، به حدود نیم دلار تقلیل یافته است، اما قیمت بازار آن هم‌ چنان در محدوده‌ی یک تا دو دلار باقی مانده است. ظرفیت نمک‌زدایی آب در ایران افزون بر 450 هزار متر مکعب در روز است که 65 درصد آن مربوط به آب شرب است. این مقدار کم‌تر از 2 درصد ظرفیت جهانی نمک‌زدایی آب است.