قنات کهروم، دریچه‌ای به فن‌آوری بومی و نقش آن در معماری پایدار از دوره صفویه در اصفهان

شکل‌گیری اجتماعات انسانی فلات مرکزی ایران به واسطه نظام حاکم بر اساس ویژگی‌های جغرافیا و اقلیم خشک و نیمه‌خشک، وابستگی بسیاری به منابع آب سطحی و زیرزمینی دارد. قنات به عنوان یک نظام پایدار در شیوه تامین آب شرب و آبیاری متناسب با شرایط جغرافیایی هر منطقه است؛ که از لحاظ مهندسی جهت دسترسی به منابع آب زیرزمینی بر اساس سازگاری با محیط زیست و اقلیم یک منطقه ایجاد شده است. قنات کَهروم یکی از بازماندگان این نظام حاکم در فلات مرکزی از دوره صفویه است، که نمونه توسعه معماری پایدار، فن‌آوری بومی در فلات مرکزی و تمرکز مدیریت آب بر روی شیوه‌های مدیریتی پایدار، ایمن و مقرون‌به‌صرفه است. این قنات به لحاظ نوع معماری، استمرار از معماری دستکند ایران و در سنگ حفر شده است. روش این پژوهش توصیفی-تحلیلی است و جمع‌آوری اطلاعات میدانی و کتابخانه‌ای است. یافته‌های پژوهش نشان می‌دهد، ویژگی‌های جغرافیایی و توپوگرافی منطقه، عامل اصلی در انتخاب نوع معماری این قنات دستکند است. هدف از این پژوهش، تحلیل ساختار کالبدی و معرفی نوع شاخص معماری دستکند قنات کهروم است؛ همچنین استفاده بهینه از پتانسیل این قنات در هدایت آب‌های زیرزمینی، که نشان از ارائه یک راهبرد مهم معماری در بهره‌مندی اقتصادی جهت ارتقای کیفیت زندگی است. این معماری حاصل برهم کنش‌های، تاثیرات متقابل انسان و محیط پیرامون و اوج هنر معماری در بستر زمین است. نتیجه نشان می‌دهد که قنات کهرم از لحاظ معماری و کارکرد، متناسب با فن‌آوری بومی و جغرافیایی منطقه، توپوگرافی، شیب زمین و ویژگی‌های زمین‌شناسی است.

the kahrom qanat, a valve with indigenous technology and its role in the stable architecture from the safavid period in isfahan

the formation of human communities in the central plateau of iran due to the ruling system based on the characteristics of geography and arid and semi-arid climate is highly dependent on surface and groundwater resources. the qanat is a sustainable system for supplying drinking water and irrigation according to the geographical conditions of each region; it is engineered to access groundwater resources in harmony with the environment and climate of a region. the kahrom qanat is one of the survivors of this ruling system in the central plateau from the safavid period, which is an example of the development of sustainable architecture, native technology in the central plateau, and the focus of water management on sustainable, safe, and cost-effective management methods. this qanat, in terms of its architectural type, is a continuation of iran’s dastkand architecture and is made of marble. the research method is descriptive-analytical and collects field and library information. the findings of the research show that the geographical and topographic features of the region are the main factors in choosing the type of architecture of this qanat. the purpose of this research is to analyze the physical structure and introduce the type of architectural index of the kahrom qanat and the optimal use of the potential of this qanat in directing groundwater, which shows the presentation of an important architectural strategy in economic well-being in order to improve the quality of life. the results indicate that the kahrom qanat, in terms of architecture and functionality, is compatible with the indigenous technology and geographical conditions of the region, topography, land slope, and geological characteristics.