اولویت‌‏های سازگاری با کم ‏آبی در مناطق خشک از دیدگاه ذی‌‏نفعان محلی-منطقه تایباد در شمال شرق ایران

تغییرات اقلیمی و رشد فزاینده‌ جمعیت، مشکل کم‏آبی در مناطق خشک را به چالش جدی برای پایداری بسیاری از سکونتگاهای انسانی تبدیل کرده است. بررسی دیدگاه‏‏‌ها و اولویت‏‌های ذی‌‏نفعان محلی نقش کلیدی در موفقیت برنامه‏‏‌های سازگاری با کم‏‌آبی بر عهده داشته و در مطالعات پیشین کمتر مورد توجه و بررسی قرار گرفته است. پژوهش حاضر با بهره‌‏گیری از روش‏شناسی کیو به تحلیل راهکارهای سازگاری با کم‏آبی در شهرستان تایباد از دیدگاه کنشگران کلیدی پرداخته است. به‌‏این‏‌منظور ابتدا فضای گفتمان راهبردهای سازگاری محلی از طریق تحلیل محتوای 20 مصاحبه با خبرگان محلی ایجاد شد که پس از پالایش و دسته‌‏بندی 30 گزاره کلیدی راهکار سازگاری با کم‏آبی در قالب 6 مولفه محوری دسته‏‌بندی شد. سپس گزاره‏‌های منتخب با استفاده از جدول کیو توسط 35 نفر از کنشگران محلی که به روش نمونه‌‏گیری هدفمند انتخاب شدند، اولویت‏بندی شد. در نهایت داده‌‏های جمع‌‏آوری شده در نرم‏افزار kade با روش تحلیل مولفه‌‏های اصلی pca و چرخش واریماکس تحلیل شدند. براساس یافته‌‏های پژوهش تاکید بر فعالیت‏های آموزشی-ترویجی، مداخلات نهادی و مدیریت مصرف منابع آب به ترتیب سه دیدگاه محلی راهکارهای سازگاری با کم‏آبی را تشکیل می‏‌دهند که توسعه و تسهیل مشاغل غیرکشاورزی و تقویت نهادهای ارتقای راندمان و بهره‌‏وری منابع آب پیشنهاد می‏‌شود.

priorities for adaptation to water scarcity in arid regions from the perspective of local stakeholders: taybad region in northeast iran

climate change and increasing population growth have made the problem of water scarcity in arid regions a serious challenge to the sustainability of many human settlements. investigating the perspectives and priorities of local stakeholders plays a key role in the success of water scarcity adaptation programs and has received less attention and consideration in previous studies. using q methodology, this study analyzed water scarcity adaptation strategies in taybad county from the perspective of key actors. for this purpose, first, a discourse space for local adaptation strategies was created through content analysis of 20 interviews with local experts, which, after refining and categorizing, 30 key propositions of water scarcity adaptation strategies were categorized into 6 axial components. then, the selected propositions were prioritized using a q-table by 35 local activists who were selected through purposive sampling. finally, the collected data were analyzed in kade software using principal component analysis (pca) and varimax rotation.  based on the research findings, emphasis on educational-promotional activities, institutional interventions, and water resource consumption management constitute three local perspectives on water scarcity adaptation strategies, respectively, which suggest the development and facilitation of non-agricultural jobs and strengthening institutions to improve the efficiency and productivity of water resources.