سنتزپژوهی اثرات بوم‌شناختی، اقتصادی و اجتماعی طرح‌های انتقال آب

مرور درس‌آموخته‌های حاصل از مطالعات راهبردهای «نرم» و «سخت» مدیریت منابع آبی از مهمترین کارویژه‌های محیط‌ پژوهان به‏ شمار می‌رود. پژوهش حاضر با رویکرد کیفی مبتنی بر پارادایم تفسیرگرایی اجتماعی، با استفاده از روش «سنتزپژوهی» اثرات بوم‌شناختی، اقتصادی و اجتماعی اجرای طرح‌های انتقال آب را بررسی نمود. جامعه مورد مطالعه، پژوهش‌های ارزیابی اثرات طرح‌های انتقال آب در ایران و جهان به زبان‌های فارسی و انگلیسی در دو دهه قبل بود که نمونه‌گیری از آن با در نظر گرفتن دو معیار کلیدی «حداکثر تنوع» و «رسیدن به نقطه اشباع نظری» در کنار اعمال محدودیت‌هایی نظیر سال انتشار، اشاره دقیق به موضوع در عنوان، چکیده و یا واژگان کلیدی، کیفیت تحقیق و مرتبط‌ بودن، 59 مقاله تعیین شد. سپس متن مقالات به دقت بررسی و در سه مرحله کدگذاری شد. یافته‌های پژوهش نشان داد مهمترین تاثیرات بوم‌شناختی این طرح‌ها عبارتند از «خشک شدن چشمه‌ها و نابودی دریاچه‌ها»، «افت تراز آب زیرزمینی و تشدید فرونشست زمین» و «کاهش پتانسیل سرزمین برای فعالیت‌های کشاورزی». مهمترین تاثیرات اجتماعی این طرح‌ها «افزایش اضطراب اجتماعی»، «کاهش امنیت اجتماعی»، «تضعیف شبکه‌های اجتماعی»، «افزایش مهاجرت به کلانشهرها» و «اعتمادزدایی نسبت به مسئولان» است. همچنین مهمترین تاثیرات اقتصادی این طرح‌ها عبارتند از «افزایش خسارت‌های اقتصادی ناشی از تخریب منابع طبیعی و محیط‌‏زیست»، «کاهش رفاه اقتصادی روستاییان» و «کاهش ظرفیت دامپروری». برای اعتبارسنجی یافته‌ها، از نقل قول‌های مستقیم متن مقالات برگزیده استفاده شد. در مرحله آخر، کدهای محوری و گزینشی منجر به ارائه‌ طرح‌واره‌ مفهومی پژوهش حاضر شد و مدل مفهومی نهایی از سوی 4 خبره بازبینی و پس از اصلاح، نهایی‌سازی شد.

synthesis of ecological, economic, and social effects of water transfer projects

reviewing lessons learned from studies of soft and hard water resources management strategies is one of the most important tasks of environmental researchers. the current research, with a qualitative approach based on the paradigm of social interpretation, using the “synthesis research” method, investigated the ecological, economic, and social effects of implementing water transfer projects. the studied population was all the studies in the last two decades evaluating the effects of water transfer projects in iran and the world in persian and english languages and the sample population considering the two key criteria of “maximum diversity” and “reaching the theoretical saturation point” in addition to applying restrictions such as the year of publication. accurate to the topic in the title, abstract or keywords, research quality, and relevance of the reviewed papers, the sample of the current research was determined 59 articles. then the text of these articles was carefully examined and in three stages of coding. the findings of the research showed that the most important ecological effects of these projects are the “drying up of springs and lakes”, “drop in underground water level and intensification of land subsidence” and “decrease in land potential for agricultural activities”. the most important social effects of these plans are “increasing social anxiety”, “decreasing social security”, “weakening social networks”, “increasing migration to metropolises” and “losing trust towards officials”. also, the most important economic effects of these plans are “increasing economic losses due to the destruction of natural resources and the environment”, “reducing the economic well-being of villagers” and “reducing animal husbandry capacity”. to validate the findings, direct quotations from the text of the selected articles were used. in the last stage, the axial, and selective codes led to the presentation of the conceptual schema of the current research, and the final conceptual model was reviewed by 4 experts and finalized after modification.