استعدادشناسی سرزمین، هویت زیستی و بوم‏‌شناسی سیلاب (مطالعه موردی: طرح چند نهادی کوثر در اکوسیستم جفت شده به آب‏‌های زیرزمینی)

حکمرانی سیل یکی از زیرشاخه‌‏های اصلی آمایش سرزمین در اکوسیستم جفت شده به آب‏‌های زیرزمینی است. درک اجتماعی پدیده‌‏های طبیعی، متغیری مهم در برنامه‏‌ریزی و سیاست‏گذاری می‌باشد. تغییرات سرزمینی در طول زمان، میراث زیستی-زمینی را برای جوامع می‏‌سازند. دیرینگی ویژگی سیلابی بودن در فلات پهناور و ناهموار ایران، ذخایر آبی و در نتیجه خدمات اکوسیستمی خاصی را پدید آورد. شکل، ساختار و عملکرد مجتمع‌‏های زیستی شهری و روستایی و عشایری در پیوند با یکدیگر بودند. برای فهم این پیوندها توجه به ویژگی‏‌های زیستی ازجمله برخورداری از همبست طبیعی کوه و دشت، مخروط افکنه‌‏ها و دشت‌‏های سیلابی، ضروری است. با شروع نوسازی و تغییر در الگوی تحلیل ویژگی‏‌های زیستی و سرزمینی، هویت زیستی دوره پیشانوسازی دستخوش تغییرات بنیادین شد. نقد و نفی برنامه‌‏های نوسازی در آبادانی کشور و وقوع انقلاب اسلامی در ایران، مساله چگونگی مداخله در سرزمین را فرا روی نهاد جهاد سازندگی قرار داد. طرح پژوهشی-اجرایی کوثر که یک الگوی مداخله در سرزمین و زیست‏‌بوم‏‌شناسی سیل بر پایه جفت‏‌شدگی سرزمین با آب‌‏های زیرزمینی است، توانست تجارب پیوسته و طولانی مدتی را در سه لایه دانشی-نهادی-سیاستی با یاریگری چندسویه (اجتماعی-اکولوژیک) و شناسایی سیل به مانند ویژگی زیستی و سرزمینی غیر قابل جایگزین برای زیست مانا پدید آورد. از منظری دیگر، شیوه مداخله جدیدی در زیست‏بوم شناسی سیل تجربه شد که در آن، فرابخشی نگری و رویکرد بیوفیزیکی-اجتماعی جایگزین بخشی‏نگری و رویکرد فیزیکی شد. آینده‌‏نگری حکمرانی سیل در گرو بازاندیشی تجارب بیوفیزیکی-اجتماعی (آمایش سرزمینی) است.

land capability, bio-ecological identity, and flood ecology (case study: kowsar’s multi-institutional plan in the ecosystem coupled to groundwater)

flood governance is one of the main sub-branches of land use planning in the ecosystem dependent on groundwater. social understanding of natural phenomena is an important variable in planning and policymaking. territorial changes over time create biological-terrestrial heritage for societies. the delay characteristic of being flooded on the plateau of iran created water reservoirs, and therefore, special ecosystem services. in fact, the shape, structure, and function of urban, rural, and nomadic biological complexes are related to each other and to these biological characteristics, including the natural nexus between mountains and plains, alluvial cones, and flood plains. criticism and negation of modernization programs in the development of the country and the occurrence of the islamic revolution in iran brought the issue of how to intervene in the land to the institution of construction jihad. kowsar’s research-executive project, which is a model of intervention in the land and flood biology-ecology based on the coupling of the land with underground water, was able to achieve continuous and long-term experiences in three scientific-institutional-political layers with the cooperation of several the strain (socio-ecological) and identification of the flood as an irreplaceable biological and territorial feature for sustainable life. from another point of view, a new method of intervention was experienced in flood bio-ecology, in which trans-sectoral perspective and biophysical-social approach replaced sectoral perspective and physical approach. the foresight of flood governance depends on the rethinking of biophysical-social experiences (land use planning).