عوامل موثر بر تقاضای آب صنعتی در ایران و چالش‏‌های پیش‏رو

همگام با تلاش کشورها برای دستیابی به درآمد سرانه بالاتر و توسعه اقتصادی، مصرف آب در بخش‌های کشاورزی، صنعت و خانگی افزایش می‌یابد. باتوجه‌‏به محدودیت جدی در عرضه منابع آب، بررسی عوامل افزایش‏‌دهنده تقاضای آب اهمیت می‌یابد. در همین راستا، پژوهش حاضر نقش سه عامل تولید، ساختار و بهره‌‏وری را در تغییرات تقاضای آب بخش صنعت ایران (در سطح کدهای دورقمی isic) با استفاده از روش شاخص میانگین لگاریتمی دیویژیا (lmdi) بررسی کرده است. تجزیه تقاضا برای دوره‌‏های 13751380، 13801386، 13861390 و 13901396 نشان داد عامل تولید صنعتی بیشترین سهم را در افزایش تقاضای آب طی این دوره‌‏ها داشته و سهم آن از 43 درصد به 80 درصد افزایش یافته است. در مقابل، سهم بهره‌‏وری در کاهش تقاضای آب از 45 درصد به 7 درصد کاهش پیدا کرده و اثر آن نیز معکوس شده است (یعنی کاهش بهره‏‌وری آب مصرفی و افزایش تقاضای آب). تغییر ساختار صنعت نیز سهم تاحدودی ثابت و در حدود 10 درصد به خود اختصاص داده است. در نتیجه، افزایش تولید صنعت، نیروی محرکه اصلی تقاضایِ روزافزون بخش صنعت برای آب در ایران بوده؛ و بهبود بهره‏‌وری و اصلاح ساختار صنایع (به نفع صنایع کم‏‌آب‏‌خواه) نتوانسته‌‏اند آن را خنثی کنند و حتی سهم آن‏ها در دوره‌‏های اخیر کاهش یافته است. بنابراین نتیجه‏ استراتژی خودکفایی در حوزه صنعت حداقل از دید مسئله آب، پایدار نبوده و ادامه مسیر فعلی به تشدید بحران آبی و حتی انتخاب میان دوگزینه بقای صنعت یا کاهش تنش‏‌های آب منجر خواهد شد.

determinants of industrial water demand in iran and challenges ahead

as countries seek higher per capita incomes and economic development, hence water consumption in the agricultural, industrial and domestic sectors is increasing. due to the water crises, it is important to study the factors that increase water demand. in this regard, the present paper employs the logarithmic mean divisia index (lmdi) method to analyze the factors affecting changes in the water demand of iran’s industries. according to this method, changes in water demand (at a twodigit isic level) are divided into three factors economic growth, technical coefficient (inverse productivity), and structure of the industry. in the following, demand decomposition with the variable base year (19972001, 20012007, 20072011, 20112017) showed that  industrial production has the largest share in increasing water demand and its share has increased from 43% to 80%. on the other hand, the share of water productivity has decreased from 45% to 7%, and the effect is reversed. changing the structure of the industry also has a somewhat constant share of around 10%. in general, it can be concluded that the increase in industrial production has been the main driving force of the water demand in the industrial sector in iran. while improving productivity and increasing the share of lower waterintensive industries have not been able to neutralize it, and even their impact has diminished in recent decades. therefore, a selfsufficient strategy has not been sustainable in terms of water. the current path will lead to an escalation of the water crisis and even a choice between the survival of the industry or the reduction of water stress.