دیدگاه کشاورزان نسبت به قانون‏‌مداری در حکمرانی آب (مطالعه موردی شهرستان سبزوار، استان خراسان رضوی)

کشور ایران در منطقه خشک جهان قرار دارد و در بیشتر نقاط خشکسالی و کمبود آب به‏‌وضوح مشاهده می‏‏‌شود. مدیریت نادرست و نبود حکمرانی خوب آب تشدید پیامدهای خشکسالی را به همراه دارد. حکمرانی خوب آب به سازگاری قوانین، مسئولیت‌‏پذیری سازمان‌ها، کل‌‏‏نگری و به‏‏‌هم‌‏‏پیوستگی برنامه‏‏‌ها، ملاحظات اخلاقی و رعایت عدالت در ارائه خدمات مرتبط با آب گفته می‌‏‏شود. برقراری و اجرای صحیح حکمرانی خوب آب نیازمند چارچوب‌‏های قانونی عادلانه و سازمان‏‌های اجرایی بی‌طرف است. پژوهش حاضر با هدف بررسی دیدگاه کشاورزان نسبت به رعایت قانون‏‏‌مداری در حکمرانی خوب آب انجام گرفت. با استفاده از تحقیق پیمایشی و روش نمونه‏‏‌گیری خوشه‌‏‏ای تصادفی، وضعیت 202 نفر از کشاورزان در 25 روستا در سطح شهرستان سبزوار بررسی شد. نتایج نشان داد «میزان رعایت قوانین وضع شده برای آب کشاورزی در منطقه» در رتبه اول و «میزان احترام به حقوق کشاورزان در ارتباط با آب کشاورزی» در رتبه آخر جای دارد. همچنین قانون‏‏‌مداری در ارتباط با حکمرانی آب در منطقه وضعیت مناسب و قابل قبولی ندارد و در حد متوسط قابل ارزیابی می‏‌باشد. در عین حال از نظر زارعانی که از قنات برای آبیاری استفاده می‏‏‌کردند و همچنین زمین اجاره‏‏‌ای و درآمد سالانه بیشتری از کشاورزی داشتند، قانون‏‌مداری در حکمرانی آب، بیشتر رعایت شده است. در مقاله حاضر پیشنهادهایی به‌‏منظور تقویت قانون‌مداری در حکمرانی آب ارائه شده است که می‌‏توان به استفاده از دانش بومی و مشارکت کشاورزان در وضع قوانین مرتبط با آب کشاورزی اشاره کرد.

Farmers ' Views on Rules Observance in Water Governance (Case Study: Farmers in Sabzevar County, Khorasan Razavi Province)

Iran is located in an arid region of the world. Drought and water shortages are clearly seen in most parts of the country. Mismanagement of water and lack of good water governance exacerbate the consequences of droughts. Good water governance refers to the adaptability of rules, responsibility of organisations, clarification and integration of programs, ethical considerations, and observance of justice in the provision of waterrelated services. The establishment and proper implementation of sustainable water governance require fair legal frameworks and unbiased executive organisations. The purpose of this research survey is to investigate the status of ruleobservance in the good governance of water from the farmers ' point of view. Using random cluster sampling, 202 farmers from 25 villages in Sabzevar County were studied. The results showed that "the rate of compliance with the rules for agricultural water in the region " and the "respect for farmers ' rights in relation to agricultural water " are ranked as the first and last, respectively. Furthermore, the index of ruleobservance in good water governance can be evaluated at the medium level. Meanwhile, farmers using the subterranean canal, as well as farmers with less rental lands and more annual income from agriculture, were believed more in the rulesobservance in water governance. The use of indigenous knowledge and the participation of farmers in the establishment of the related rules are the suggestions of the present research to strengthen the rulesobservance in the good governance of agricultural water.