مقایسه طیف‌های طراحی آیین ‌نامه با طیف‌های خطر یکنواخت در گستره شهر تهران

آیین‌نامه‌های طراحی لرزه ای ساختمان‌ها در ایران (استاندارد 2800) در پی تامین حاشیه ایمنی مطلوب در عملکرد سازه‌های طراحی‌شده می‌باشد. ویرایش‌های مختلف آیین‌نامه طراحی لرزه ای ساختمان‌ها در برابر زلزله ایران با رویکرد تحلیل طیف‌های پاسخ حاصل از شتاب‌نگاشت‌ها و مقیاس‌سازی نسبت به ‌شتاب پاسخ طیفی در دوره تناوب صفر ثانیه (pga)، طیف های طراحی برحسب نوع خاک را ارائه نموده است. در ارائه این طیف‌ها، هدف تامین حاشیه ایمنی بوده است، ولی عملاً تامین حاشیه ایمنی به‌صورت کیفی لحاظ شده و به‌صورت کمّی قابل ‌تعیین نمی باشد. به‌منظور بررسی دقت طیف‌های ارائه شده در استاندارد 2800، در یک مطالعه موردی، طیف های خطر یکنواخت برای گستره شهر تهران با طیف‌های پیشنهادی در استاندارد 2800 برحسب انواع خاک (i تاiv) مقایسه شده است. بدین‌منظور، شهر تهران به 632 نقطه در یک شبکه 1 در 1 کیلومتر تقسیم شده و به کمک تحلیل خطر احتمالاتی، منحنی‌های خطر به همراه مقادیر شتاب طیفی2  برای دوره تناوب‌های مختلف و برحسب نوع خاک در هر نقطه محاسبه‌ شده است. سپس میانگین طیف‌های نقاط مختاف با خاک یکسان به‌عنوان طیف طرح نماینده آن نوع خاک با طیف‌های پیشنهادی در استاندارد 2800 مقایسه شده است. بر اساس نتایج حاصل، شتاب های طیفی آیین‌نامه برای خاک‌های نوع i و ii به‌ویژه در دوره تناوب‌های بالاتر از 0/5 ثانیه مقادیر بالاتری را نسبت به طیف‌های خطر یکنواخت محاسبه شده با 10% احتمال وقوع در 50 سال را نشان می دهد. علاوه بر این برای خاک‌های نوع iii و iv مقادیر شتاب های طیفی آیین‌نامه در دوره تناوب‌های زیر 0/5 ثانیه تقریباً معادل مقادیر طیف‌های خطر بوده و برای دوره تناوب‌های بالاتر از 0/5 ثانیه مجدداً طیف‌های طراحی مقادیر بالاتری را نسبت به طیف‌های خطر یکنواخت ارائه می نماید.

comparative study on standard no. 2800 design spectra with derived uniform hazard spectra for tehran megacity

design spectrums are used to compute seismic demand in structural design process. therefore, seismic designcodes try to provide safety margin in performance of structures by developing appropriate design spectra. thedesign spectra in iranian seismic design code (standard no. 2800) were developed via the analysis of differentearthquake response spectra. in standard 2800, a mapped pga value for 10% in 50 years used as an anchor point toproduce the design spectrum at a desired point. meanwhile, this approach fails to provide a quantitative safetymargin as claimed in design code. furthermore, their accuracy have not yet been examined by conventionalapproach such as uniform hazard spectra (uhs), which is conventionally employed by many design codes such aseurocode 8 (1998). spectral ordinates of uhs have equal probability of exceedance (pe) across all periods ofvibration. therefore, designed structures with recent design spectrums have the same imposed seismic hazard level.an attempt was made in this study to directly examine the accuracy of proposed design spectra in standard 2800by those of uhs derived in tehran megacity as a case study. for this purpose, the area under study is divided into632 grids with a 1 km × 1 km area. the hazard curve was calculated by considering the soil type at each grid pointas defined in standard 2800 from hard to soft (i to iv). the number of grids fall at each soil type are 10, 465, 150and 7 points for i, ii, iii and iv soil types, respectively. hazard curves at the grid points were calculated and wereused to compute uniform hazard spectra for 2% and 10% pe in 50 years (return periods of 2475 and 475 years,respectively). for each soil type, the mean of uniform hazard spectra at different grid points with the same soil typewere calculated, which were used as a representative uniform hazard spectrum for that soil type. the derivedrepresentative uniform hazard spectra for 10% pe in 50 years were compared with those proposed in standard 2800for different soil types. furthermore, spectral acceleration ratio of uniform hazard with respect to those fromstandard 2800 at periods of 0.2 s and 1.0 s were computed and were compared for the whole points according totheir soil types. the outcomes reveal that the spectral acceleration in design spectra of standard 2800 are larger thanthose in uhs for all the periods, especially for the periods larger than 0.5 s for soil types i and ii. meanwhile, thespectral accelerations of standard 2800 become almost the same at periods lower than 0.5 s, and again becomelarger than uhs at periods larger than 0.5 s for soil types iii and iv. in general, it is found that the proposed designspectra in standard 2800 are conservative. this may need further examine by more recent approach such as uniformrisk, and then being considered in future revision of standard 2800.