ارائه مدلی برای پیش‌بینی بحران‌های ارزی در ایران

شناسایی درست الگوی تغییرات نرخ ارز، پیش‌بینی بحران‌های ارزی را آسان‌تر کرده و می‌تواند به جلوگیری یا کاهش تبعات زیان‌بار آن‌ها کمک کند. پژوهش حاضر در پی ارائه مدلی برای شناسایی بهتر الگوی تغییرات نرخ ارز و همچنین پیش‌بینی احتمال وقوع بحران ارزی در یک و دو سال آینده ایران است. میزان دخالت دولت‌ها در بازار ارز بر نحوه نوسانات این متغیر اثرگذار است؛ بنابراین نوسانات نرخ ارز در ایران (دارای نظام ارزی شناور مدیریت‌شده) نمی‌تواند شبیه به نوسانات نرخ ارز در کشور‌های پیشرفته (دارای نظام ارزی شناور آزاد) باشد. با وجود اختلاف فراوان در نحوه نوسانات نرخ ارز ایران و کشورهای پیشرفته، محققان داخلی برای شناسایی الگوی تغییرات ریال، از مدل دو رژیمی مارکوف استفاده کرده‌اند. در پژوهش حاضر با استفاده از 3 معیار تشخیصی حداکثر درست‌نمایی، آکائیک، و حنان کوئین نشان داده می‌شود که مدل سه‌ رژیمی مارکوف از مدل دو رژیمی در تشخیص الگوی تغییرات ریال بهتر عمل می‌کند و بنابراین برای پیش‌بینی بحران ارزی در ایران باید به جای مدل دو رژیمی از مدل سه رژیمی انتقال رژیم مارکوف استفاده کرد. همچنین نتایج حاکی از تناسب بهتر مدل دو رژیمی مارکوف با نوسانات ارزهای یورو و پوند نسبت به مدل سه رژیمی دارد. پس از اعتبارسنجی مدل برازش شده به پیش‌بینی احتمال حضور ایران در رژیم بحران ارزی پرداخته شد. پیش‌بینی‎ها نشان می‌دهد که احتمال حضور در رژیم بحران ارزی در یک و دو سال آینده روندی نزولی و احتمال حضور در رژیم ثبات نسبی روندی صعودی دارد. بنابراین پیش بینی می شود که در سال‌های آینده، ایران وارد دوره جدیدی از ثبات نسبی شود. پژوهش حاضر از نظر ماهیت داده‌ها، روش‌شناسی، و هدف به ترتیب، جزو پژوهش‌های کمی، استقرایی و کاربردی بوده و در بازه زمانی 1387 تا 1400 صورت پذیرفته است.

presenting a model for predicting currency crises in iran

identifying the pattern of exchange rate fluctuations makes it easier to predict currency crises and can help prevent or reduce their harmful consequences. the present study seeks to provide a model to better identify the pattern of exchange rate fluctuations and also predict the likelihood of a currency crisis in iran in the future. the degree of government intervention in the foreign exchange market affects how this variable fluctuates; therefore, exchange rate fluctuations in iran (managed floating exchange rate system) can’t be similar to exchange rate fluctuations in developed countries (floating exchange rate system). despite the large differences in the exchange rate fluctuations of iran and developed countries, domestic researchers have used markov’s 2-regime model to identify the pattern of rial changes. using 3 criteria: maximum likelihood, akaik, and hanan quinn, we show that for detecting the pattern of rial changes, the markov switching 3-regime model is better than markov switching 2-regime model. the results also show that 2-regime model fits better with euro and pound fluctuations. forecasts show that the probability of iran’s presence in the currency crisis regime in the next one or two years is decreasing and the probability of relative stable regime is increasing. therefore, we predict that in the coming years, iran will enter a new period of relative stable regime. the present study has been conducted in the period of 1387 to 1400.