اثرگذاری نوسانات تراز دریای مازندران بر کاربری اراضی ساحلی با نگاهی به پیاده‌سازی حریم دریا (مطالعه موردی: شهر بابلسر)

کاربری های ساحلی، به ویژه کاربری های گردشگری، به شدت متاثر از نوسانات تراز آب دریا بوده، که هم در حالت پسروی و هم در حالت پیشروی دریا، خسارتهای مختلفی به آن وارد میآید. توجه به ارتباط میان نوسانات تراز آب دریا و کاربری اراضی ساحلی و درک این ارتباط می تواند در کاهش و به حداقل رساندن چنین خسارتهایی بسیار کارگشا باشد.شهر بابلسر در مصب رودخانه بابلرود در کرانه جنوبی دریای مازندران استقرار دارد که سیمای کلی آن شامل دریای مازندران در شمال، رودخانه‌های بابلرود در مرکز و شازده‌رود در شرق، بافت مسکونی به‌همراه فضاهای باز و سبز و زمین‌های کشاورزی در جنوب شهر می‌باشد. پژوهش حاضر به رویکردی توصیفی- تحلیلی از نوع میدانی و با استفاده از داده‌های مکانی مرتبط با مساله تحقیق در پی بررسی تاثیر نوسانات تراز آب دریا بر روی تغییرات کاربری اراضی در منطقه ساحلی شهر بابلسر است. به‌منظور استخراج خطوط ساحلی متناظر با پایین‌ترین و بالاترین تراز آب که به‌ترتیب در سال‌های 1356 (28.5- متر) و 1372 (25.24- متر)، و نیز پایین‌ترین سطح طی سه ده اخیر (27.31- متر) که در سال 1398 رخ داده است، تصاویر ماهواره‌ای و روش‌های فیلترگذاری و آستانه هیستوگرام استفاده شد. برای استخراج خط ساحل سال 1356 به‌عنوان پایین‌ترین تراز، تصویر ماهواره landsat سنجنده mss به‌کار گرفته شد. تصویر سنجنده tm ماهواره landsat برای استخراج خط ساحل تیر ماه 1374 و تصویر ماهواره sentinel-2 هم برای استخراج خط ساحل آبان 1398 استفاده شد. یافته‌های پژوهش نشان داد خط ساحل سال 1356 متناظر با پایین‌ترین تراز آب ثبت شده، در موقعیت پسروی نسبت به خط ساحل دوره بعدی قرار دارد. پس از این سال و با بالا آمدن تراز آب دریا، موقعیت خط ساحل به سمت خشکی پیشروی داشته که در سال 1374 به بیش‌ترین حد پیشروی خود رسیده است. بررسی مقدار اراضی ساحلی زیر آب رفته بر اثر بالا آمدن تراز آب دریای مازندران در طول حدود 10 کیلومتر از نوار ساحلی شهر بابلسر حاکی از آن است که 118 هکتار از این اراضی زیر آب رفته است. از سال 1374 به بعد و در نتیجه ساخت موج‌شکن‌های بندر، وضعیت فرسایش و رسوب‌گذاری در اثر تغییرات تراز آب دریا از وضعیت بکر و طبیعی خارج شده است. اگرچه عدم رعایت حریم دریای مازندران و نیز پهنه اراضی مستحدث با بالا آوردن تراز ارتفاعی زمین‌های نوار ساحلی همراه بوده است، اما اگر تراز آب دریا دوباره بالا بیاید، تخریب این تاسیسات مسکونی و تفریحی، به زیر آب رفتن آن‌ها، تهدید محدوده شهری از نظر تخلیه فاضلاب و افزایش سفره آب زیرزمینی که خود پیامدهای خطرناک بهداشتی و عمرانی را در پی دارد، دور از انتظار نخواهد بود. تعداد زیادی از هتل‌های نوار ساحلی از جمله هتل‌ها و اماکن اقامتی بابلسر در محدوده حریم دریای مازندران واقع شده‌اند. 

the effect of mazandaran sea level fluctuations on coastal land use with a view to the implementation of the sea frontage (case study: babolsar city)

coastal areas are constantly changing physically and ecologically, depending on natural and human factors. the natural causes of coastline changes are assessed in three ways: short-term changes including the effects of up and down currents, long-term changes including climate change, periodic storms and waves, and accidental changes including sudden natural events. today, coastal tourism is considered as one of the important factors in the development of coastal areas. in this regard, the caspian sea, with many tourist attractions such as lush forests, accessible foothills and mountains, historical monuments and appropriate welfare facilities, benefits from the sea and beaches. the coastal area of babolsar city, due to its many facilities and capabilities to attract tourists, much of which is due to natural and environmental attractions, every year, hosts a large number of tourists who come to this area to take advantage of its facilities and attractions, including the beautiful beach and very beautiful forests. this coastal area because its dynamic nature, is exposed to permanent erosion and variability due to processes such as river, wind, tectonic, wave and tide and marine transgression-regression in the area causes the destruction of coastal facilities and recreational places. therefore, any planning to change the land use and construction in this coastal area should be considered in terms of the sea water fluctuation impacts on the shoreline position. coastal environmental degradation as a result of caspian sea water level fluctuation are very probable and human behaviors in non-optimal choice of the land use locate intensify these losses. coastal tourism, as one of the coastal land uses is heavily influenced by fluctuations in sea level in both marine transgression-regression statuses.