ارزیابی کمی ناپایداری کناره ای رودخانه جاجرود در بالادست سد لتیان

فرسایش کناره ای یکی از منابع اصلی تولید رسوب در رودخانه ها است  در صورتیکه از حالت طبیعی خارج شود منجر به مخاطره ناپایداری کناره‌ا‌ی می شود و رسوب تولیدی برای سازه های پایین دست از جمله سدها مشکلات زیادی ایجاد می کند. رودخانه جاجرود بعنوان یکی از تامین کننده های مهم آب شرب و کشاورزی در شرق تهران، با توجه به توسعه سکونتگاه های شهری و روستایی، دارای پتانسیل بالای فرسایش کناره‌ای است. قرارگیری سدهای لتیان و ماملو نیز در پایین دست آن، می تواند چالش‌های زیادی در خصوص بهره برداری بهینه از این سازه ها ایجاد نماید. از این رو، در پژوهش حاضر، میزان خطر فرسایش کناری و شناسایی مناطق مستعد فرسایش کناری در رودخانه جاجرود با استفاده از مدل bancs (شاخص nbs و behi) در  11 بازه بر‌اساس برداشت های میدانی و داده‌های تکمیلی از جمله تصاویر هوایی و پهبادی ارزیابی می شود. مقایسه نتایج و ارزیابی این دو شاخص، نشان داد مدل behi نسبت به مدل nbs برای رودخانه جاجرود کارآمدتر است. نتایج حاصل از شاخص behi نشان داد که در کناره راست و چپ بازه 3،7،8،9 و کناره چپ بازه 2 فرسایش زیاد و در سایر کناره ها فرسایش کم است. هم چنین، با توجه به مشاهدات میدانی، مشخص شد فرسایش کناره‌ای از پدیده‌های غالب و فعال در بازه های مورد مطالعه‌ رودخانه جاجرود است، که در بازه های مختلف، آثار و پیامدهای گوناگونی چون تغییر الگوی رودخانه و گسترش عرض رودخانه در مسیرهای مستقیم داشته است.

quantitative assessment of bank instability of jajroud river in upstream of latyan dam

the process of erosion and sedimentation on river banks is often accelerated by natural events and human activities, which lead to natural hazards. this process has also faced serious risks in jajrud river, urban and rural settlements, agricultural lands, construction structures around the river. the jajroud river has important importance and effects in securing agricultural water rights, feeding underground aquifers, providing drinking water in the region and the green and natural spaces of fashm, migun, lavasanat and downstream, which has been subject to many changes in recent years due to direct and indirect human interference. including the expansion of urban and rural construction, river engineering operations and wall construction along the river, encroachment on the river boundary and changing the course of the river channels, the use of non-native vegetation on the banks of the river, and as a result, the eco-hydro geomorphological conditions of the river have become unstable. the phenomenon of erosion and sedimentation in jajroud river has brought negative consequences such as changing the bed, accumulation and settling of large amounts of sediment and overflowing of canal water and as a result the risk of flooding.