تحلیل نقش تغییرات زیرساخت سبز شهری در تاب‌آوری اکولوژیک منطقه یک شهرداری تهران

تاب‌آوری اکولوژیک مفهومی است که بر قابلیت بازگشت‌پذیری ساختارها و کارکردهای اکولوژیکی در مقابل شوک‌های وارده دلالت دارد. پهنه شمالی تهران به مثابه مهم‌ترین پشتوانه‌های اکولوژیک این شهر در دهه‌های ‌اخیر دچار تغییرات کاربری زیادی شده است. تحقیق حاضر تحلیل نقش تغییر کاربری در تاب‌آوری اکولوژیک زیرساخت‌های سبز (به عنوان یکی از ارکان ساختاراکولوژیکی) منطقه یک شهرداری تهران پرداخته است. این تحقیق به لحاظ هدف کاربردی و به لحاظ روش توصیفی تحلیلی محسوب می‌شود. از داده‌های ماهواره‌ای لندست (2021-1976) برای کشف تغییرات مورد نظر و از سنجه‌های سیمای سرزمین برای تحلیل وضعیت تاب‌آب‌وری اکولوژیک استفاده شده است. بر اساس یافته‌های تحقیق، سنجۀ ‌اندازه لکه‌ها(ca) و تعداد لکه‌های(np)، سبز در طی دوره مورد بررسی، از نظر وسعت کاهش یافته و از نظر تعداد دچار افزایش چشم‌گیری شده‌اند. این تغییرات بیانگر فرایند خرددانگی و از بین رفتن انسجام ساختاری لکه‌‌‌های سبز است. نتایج حاصل از متریک پیوستگی(enn و gyrate) نیز پیوستگی کمی بین لکه‌های سبز منطقه را نشان ‌می‌دهد. بعلاوه نتایج سنجه contag، بیان می‌کند که درصد سرایت به خاطر پیوستگی کم، پایین است. بنابراین می‌توان گفت که زیرساخت‌های سبز منطقه در مقابل تغییرات کاربری اراضی انسجام ساختاری خود را از دست داده و در نتیجه کارکردها و خدمات اکولوژیکی مورد انتظارِ آن‌ها نیز دچار نارسایی شده‌اند. بنابراین زیرساخت‌های سبز منطقه مورد مطالعه در مقابل تغییرات کاربری آسیب‌پذیر بوده و به نحو بارزی از تاب‌آوری اکولوژیک آن‌ها کاسته شده است.

analysis of the role of urban green infrastructure changes in the ecological resilience of district 1 of tehran municipality

abstractecological resilience is a concept that implies the reversibility of ecological structures and functions against the shocks experienced. the northern zone of tehran, as the most important ecological support of this city, has undergone many land-use changes in recent decades. the present study has analyzed the role of land-use change in the ecological resilience of green infrastructure (as one of the pillars of ecological structure) in district 1 of tehran municipality. this study is an applied one in terms of purpose and is considered a descriptive-analytical one in terms of the method used. in this study landsat satellite data (1976-2021) were used to detect the changes of interest, and landscape metrics were used to analyze the ecological resilience conditions. based on the results of this study period, the number of patches (np) has significantly increased and the class area (ca) has decreased during the period covered by this study. these changes indicate the fragmentation process and loss of structural cohesion of the green patches. the measurement results for the connectivity metrics (enn and gyrate) also showed a small connectivity between the green patches in the area. in addition, the results for contag (contagion landscape metrics) measure indicated that, due to low connectivity, the transmission rate is low. therefore, it can be said that the green infrastructure of the region has lost its structural cohesion in the face of land-use change, and as a result, the expected ecological functions and services have also failed. according to the results, the green infrastructure of the study area is vulnerable to land-use changes and their ecological resilience has been significantly reduced.