مرور نظام‌مند رویکردها و روش های ارزیابی تاب آوری سیل در محیط‌های شهری

رشد جمعیت و شهرسازی دو عامل اولیه در افزایش خطر سیل در مناطق شهری به ‌شمار می‌روند. هم‌زمان با گسترش روز‌افزون شهرنشینی در بسیاری از شهرها تغییرات کاربری زمین منجر به افزایش حجم رواناب‎های سطحی و تغییر رژیم‌های‌ سیلابی رودخانه‎ها شده است. از این رو سیل‌ شهری یکی از مخاطراتی است که به‌طور مستقیم و غیر‌مستقیم آثار زیان‌بار خود را بر شهرهای مختلف ایران وارد ساخته است. از آنجا که تاب‎آوری با ترکیب مولفه‎های مختلف درک جامعی از شرایط فراهم می‎سازد می‎تواند در ایجاد ابزارهای مدیریت ریسک سیل شهری مثمر ثمر باشد. برای این‎که بتوان از مفهوم تاب‎آوری به‌طور موثر در فرایند تصمیم‌گیری و مدیریت سیلاب‌های شهری استفاده کرد، لازم است تاب‎آوری شهر در برابر مخاطره سیل موردسنجش و ارزیابی قرار گیرد. با وجود این، سنجش تاب‎آوری در محیط‌های شهری در برابر سیل به‌دلیل عدم شفافیت لازم در زمینه رویکردهای روش‌شناختی با چالش جدی مواجه است. بر این اساس در این مطالعه با مرور نظام‌مند و فراتحلیل مطالعات انجام شده در زمینه ارزیابی تاب‎آوری محیط‎های شهری در برابر سیل رویکردها و روش‌‌ها در این زمینه مورد واکاوی قرار گرفته است. مطابق یافته‌های تحقیق روش‌های ارزیابی تاب‌آوری محیط‌های شهری در برابر سیل، به سه دسته کمی، نیمه‌کمی و کیفی تقسیم می‎شوند. روش‌های کیفی از تنوع کمتری نسبت به روش‎های کمی برخوردارند و غالباً شامل روش مصاحبه‌گیری و چارچوب‌های مفهومی نظری می‎شوند. غالب روش‌های ارزیابی در این زمینه روش‌های کمی و نیمه‌کمی هستند که می‌توان آن‌ها را در دو دسته پرکاربرد یعنی روش‌های مبتنی بر شبیه‌سازی و روش‌های مبتنی بر شاخص‌سازی جای داد. در رویکرد مبتنی بر شبیه‎سازی به‌طورکلی از مدل‎سازی هیدرولوژیکی و شبیه‎سازی سیلاب استفاده می‌شود. روش‌های مبتنی بر شاخص‎سازی در شکل‌های متفاوت توسعه‌یافته‎اند اما به‌طورکلی از اصول یکسانی پیروی می‎کنند و می‎توان از آن‎ها برای تحلیل تاب‎آوری دیگر انواع مخاطرات در عرصه‎های جغرافیایی نیز استفاده کرد.

systematic review of flood resilience assessment approaches and methods in urban environments

population growth and urbanization are two primary factors in increasing the risk of flooding in urban areas. along with the increasing urbanization in many cities, changes in land use have led to an increase in the volume of surface runoff and a change in the flood regimes of rivers. therefore, urban flooding is one of the risks that directly and indirectly have harmful effects. it has entered various cities in iran. since resilience thought provides a comprehensive understanding of the conditions by combining different components, it can be fruitful in creating urban flood risk management tools. to be able to effectively use the concept of resilience in the process of decision-making and management of urban floods, it is necessary to measure and evaluate the city’s resilience against flood risk. despite this, the measurement of resilience in urban environments against floods faces a serious challenge due to the lack of transparency in the field of methodological approaches. therefore, this study aims to clarify the approaches and methods with a systematic review and meta-analysis of the studies conducted in the field of assessing the resilience of urban environments against floods. according to the findings of the research, the methods of assessing the resilience of urban environments against floods are divided into three categories: quantitative, semi-quantitative, and qualitative. qualitative methods have less diversity than quantitative methods and often include interviewing methods and theoretical conceptual frameworks. the majority of evaluation methods in this field are quantitative and semi-quantitative methods, which can be placed in two widely used categories, i.e. simulation-based methods and indexing-based methods. in the simulation-based approach, hydrological modeling and flood simulation are generally used. methods based on indexing have been developed in different ways, but they generally follow the same principles and can be used to analyze the resilience of other types of risks in geographic areas.