شناسایی و تحلیل همدید بالاترین بارش‌های مرتبط با رودخانه‌های جوی در ایران

رودخانه‌های جوی ساختارهایی طولانی- باریک و متمرکز از شار بخارآب هستند که با بارش‌های فرین و سیلاب‌ها ارتباط بسیار نزدیکی دارند و مناطق خشک و نیمه‌خشک نسبت به این پدیده در آسیب‌پذیری بیشتری قرار دارند به همین جهت این مطالعه به شناسایی و معرفی بالاترین بارش‌های رخ‌داده به هنگام حضور رودخانه‌های جوی از نوامبر تا آوریل (2007-2018) پرداخت تا ضمن نشان دادن اهمیت این پدیده در ایجاد بارش‌های ابرسنگین و معرفی مناطق متاثر از آن عوامل همدید موثر بر آن‌ها را تحلیل کند. به‌منظور شناسایی رودخانه‌های جوی از داده‌های انتگرال قائم شار بخارآب استفاده شد و آستانه‌هایی مستند بر روی آن‌ها اعمال گردید. تاریخ رخداد هر رودخانه جوی با بارش روزانه آن‌ها موردبررسی قرار گرفت و ده مورد از بالاترین رخدادهای بارش ایستگاهی (معادل صدک 95 ام از حداکثر بارش‌ها) مرتبط با رودخانه‌های جوی معرفی و تحلیل گردید. نتایج نشان داد دریاهای گرم جنوبی به‌طور مستقیم و غیرمستقیم منشا عمده رودخانه‌های جوی مرتبط با بارش‌های ابرسنگین بوده است. منشا اکثر این رودخانه‌های جوی در زمان اوج رخداد دریاهای سرخ، خلیج عدن و منطقه شاخ آفریقا می‌باشد. ازلحاظ همدیدی منشا 7 مورد از رودخانه‌های جوی از کم‌فشار سودانی و در سه مورد باقیمانده از سامانه‌های ادغامی بوده است. دینامیک غالب در وردسپهر بالایی برای تکوین و قوام رودخانه جوی جت جنب‌حاره‌ای بوده است. در سامانه‌های سودانی ساختار غالب جت تمایل نصف‌النهاری و در سامانه‌های ادغامی گرایش مداری حاکمیت داشته است. به دلیل حاکمیت یک جریان بالاسوی قوی در هم‌جواری بالاترین شار رطوبتی جریانات همرفتی شدید سبب بارش‌های ابرسنگین گردیده است و ایستگاه دارای بالاترین بارش در منطقه شرق و شمال غربی میدان امگای منفی یا جریانات بالاسو قرار داشته است.

identification and synoptic analysis of the highest precipitation linked to ars in iran

identification and synoptic analysis of the highest precipitation linked to ars in iran               abstract        atmospheric rivers (ars) are long-narrow, concentrated structures of water vapour flux associated with extreme rainfall and floods. accordingly, the arid and semi-arid regions are more vulnerable to this phenomenon. therefore, this study identifies and introduces the highest precipitation occurred during the presence of ars from november to april (2007-2018). the study also attempted to demonstrate the importance of ars in extreme precipitation, influenced areas and identifies the effective synoptic factors. to this end, integrated water vapour transport data were used to identify ars, and documented thresholds applied. ar event dates were investigated by their daily precipitation, and eventually, ten of the highest precipitation events (equivalent to the 95th percentile of maximum precipitation) associated with ars were introduced and analyzed. the results showed that most ars associated with extreme precipitation directly or indirectly originated from the southern warm seas. so the red sea, the gulf of aden and the horn of africa were the major source of ars at the time of maximum ivt occurred. synoptically, seven ar events formed from the low-pressure sudanese system and three events from integration systems. the subtropical jet was the dominant dynamic of the upper troposphere, which helped to develop and constant of ars. moreover, the predominant structure of jets had a meridional tendency in sudanese systems, while it was a zonal orientation in integration systems. the intense convective flows have caused extreme precipitation due to the dominance of strong upstream flow besides having the highest moisture flux. the station had the highest precipitation has been located in the eastern and northwestern region of the negative omega field or upstream flows.         keywords: identification and synoptic analysis, highest precipitation, ars, iran.