واکاوی همبستگی الگوی زمانی- مکانی خشکی و شاخص توفان گردوغبار در مناطق خشک استان سمنان (ایران)

پدیده گردوغبار خطرهای فراوانی را برای جامعه بشری داشته و اهمیت ویژه‌ای برای ساکنان ایران دارد. پژوهش‌گران مختلف از زوایای متفاوت این پدیده را مورد مطالعه قرار داده‌اند و از نظر اهمیت موضوع و مخاطرات ناشی از آن، هم‌چنان در صدر موضوع‌های مورد علاقه پژوهش‌گران در سراسر جهان قرار دارد. هدف از پژوهش حاضر نیز استفاده از شاخص dsi در ارزیابی و پهنه‌بندی توفان‌های گردوغباردر استان سمنان است. در این تحقیق توزیع زمانی توفان‌های گردوغباراستان سمنان با درنظرگرفتن شرایط آب و هوایی و میانگین سرعت باد غالب منطقه مورد مطالعه در طی سال‌های 2003 تا 2017 در پنج ایستگاه سینوپتیک مورد بررسی قرار گرفت. همگن بودن پارامترهای اقلیمی و شاخص‌های توفان ریزگرد و روند این دو متغیر با استفاده از رگرسیون خطی در محیط نرم‌افزار spss محاسبه گردید و پس از بررسی روند تغییر شاخص یونپ، اطلاعات حاصل در محیط نرم‌افزار arcgis پهنه‌بندی شد. نتایج این مطالعه نشان داد که در طی دوره آماری مورد بررسی، شاخص dsi هم‌زمان با افزیش شدت خشکی افزایش یافته است درحالی‌که همبستگی آن با شاخص خشکی طی دوره 15 ساله در سطح اطمینان 95 درصد معنی‌دار نبوده است. نقشه پهنه‌بندی شاخص dsi نشان داد که شهرستان شاهرود و دامغان از شاخص توفان گردوغبار بالاتری نسبت به سایر مناطق برخوردار هستند. هم‌چنین هم‌خوانی به نسبت مناسبی بین شاخص dsi و خشکی در منطقه وجود دارد به‌طوری‌که هرگاه دوره تری بوده، مقدار dsi به دنبال آن کاسته شده و هرگاه دوره خشکی بوده، مقدار شاخص گردوغبار افزایش یافته است.

correlation analysis of temporal-spatial pattern of drought and dust storm index in arid regions (semnan province, iran)

in the study of the trend of dust storm index, the results showed that the study period of 2003-2007 in semnan province has an increasing trend and has shown significant changes in the 95% confidence range, but the lack of significant changes in the last decade shows the effects of various events. in cross-cutting decisions in the field of dust in the region. the zoning of the dsi index changes in different regions of the province in a 15-year statistical period indicates that from the west to the east of the province due to the increase in the frequency of stormy days with moderate dust (mds), dust has increased. the correlation between drought and dsi index in semnan province showed that although dsi index increased during the period under analysis with increasing drought intensity and its correlation with drought during the 15-year period was not significant, but the pattern of dsi index is consistent with it is the pattern of the drought process. according to the results, it can be acknowledged that the dust situation has always been affected by climate, but the relationship between drought and the dsi index has always fluctuated with respect to droughts and wetlands. however, different climatic parameters are different and their impact is different. in addition to human activities, the main role of wind in the amount of dust or the existence of another source of dust should be considered.