واکاوی مقایسه‎ای رخدادهای فرین برفی ایران با تاکید بر موقعیت تاوه‎قطبی و الگوهای پیوند از دور

رخداد‎ فرین برفی که ممکن است در هر زمانی از دوره سرد سال رخ دهد، اثرات اقتصادی و اجتماعی مهمی را به همراه دارد. بنابراین، پیامدهای اقتصادی و اجتماعی ناشی از این رخدادها، اهمیت شناسایی سازوکارهای همدیدی مرتبط با رخدادهای فرین برفی را آشکار می‎سازد. به‎منظور دست‎یابی به این هدف، با استفاده از داده‎های روزانه بارش و دمای ایران در دوره آماری 2016 1951 و براساس معیارهای چندگانه، دو دوره‎ سه روزه رخداد فرین برفی ایران در دوره‎های 9 7 فوریه 1972 و 4 2 فوریه 1988، شناسایی شد. پس از انتخاب نمونه‎ها، واکاوی آماری نمایه‎های پیوندازدور انجام شد و سپس، با استفاده از داده‎های بازواکاوی ncep ncar، به ترسیم الگوهای ترکیبی از وضعیت سطح زمین و وردسپهر زیرین، میانی و زِبرین به‎شکل میانگین سه روزه پرداخته شد. نتایج به‎دست‎آمده از واکاوی نمایه‎های پیوندازدور و مطابقت آن‎ها با الگوهای همدیدی، نشانگر ضعیف‎شدن تاوه قطبی وردسپهری و تقسیم‎شدن آن به‎شکل چند مرکز در دوره‎های رخداد فرین برفی مورد بررسی است. در رخداد 9 7 فوریه 1972، گرچه این مراکز به‎سمت عرض‎های میانی جابه‎جا شده‎اند ولی به‎طور کامل از منطقه شمالگان دور نشده و تا اندازه‎ای موقعیت خود را در این منطقه حفظ کرده‎اند. در رخداد 4 2 فوریه 1988، مراکز تاوه، جابه‎جایی استواسوی بیشتری به عرض‎های میانی نشان داده‎اند که پدیدار شدن فازهای منفی nam و ao نیز نمایانگر چنین وضعیتی است. به‎هرحال، در هر دو رخداد، مرکز قوی و اصلی تاوه قطبی وردسپهری، در نیمکره شرقی و بنابراین در موقعیتی نزدیک به ایران قرار داشته است. ضعیف‎شدن رودباد جنب‎حاره در نیمکره شرقی و به‎ویژه در محدوده دریای مدیترانه، سبب انتقال زبانه‌هایی از تاوایی پتانسیل به‎سمت عرض‎های میانی شده است. پیشروی استواسوی این زبانه‎ها، شکل‎گیری ناوه‎های ارتفاعی را در مناطق غربی و شرقی دریای مدیترانه سبب شده که همراه با پشته پرارتفاع میان آن‎ها، به شکل‎گیری الگوهای بندال امگا و شارش شکافته‎شده به‎ترتیب در رخدادهای فوریه 1972 و 1988 در این محدوده جغرافیایی منجر شده است. مرز جنوبی پیشروی ناوه‎ها را پربند معرّف لبه تاوه با ارتفاع 552 ژئوپتانسیل دکامتر مشخص کرده که تا نیمه جنوبی ایران امتداد داشته است و در دوره رخداد فرین فوریه 1972 در مقایسه با الگوی مربوط‎به رخداد فرین فوریه 1988، پیشروی استوا‎سوی بیشتری به عرض‎های میانی و درنتیجه، بر فراز ایران داشته است.

comparative analysis of extream snowfall events in iran with emphasis on the position of the polar vortex and teleconnection patterns

extream snowfall event that may occur at any time during the cold season, has significant social and economic implications. therefore, the economic and social consequences of these events reveal the importance of identifying the synoptical mechanisms associated with the extream snowfall events. in order to achieve this goal, using daily precipitation and temperature data during the statistical period of 1951 1 2016 and based on multiple criteria, the two three days extream snowfall events were identified during february 7 9, 1972 and february 2 4, 1988. after selecting samples, a statistical analysis of the teleconnection indices was done and then, using the ncep ncar reanalysis data, the combined patterns of surface and lower, middle and lower troposphere were plotted in the form of three days mean. results obtained from analysis of teleconnection indices and their correspondence to the synoptic patterns indicate the weakening of the tropospheric polar vortex and its division into multi centers in the periods of extream snowfall events. in the event of february 7 9, 1972, though the centers were moved to mid latitudes, but they are not completely out of the arctic and to some extent maintain their position in this area. in february 2 4, 1988, the vortex centers have shown a more equatorwards displacement towards the mid latitudes that the emergence of negative phases of the nam and ao represent such a situation. however, in both events, the strong and main center of the polar vortex is located in the eastern hemisphere and therefore in a state close to iran. the weakening of the sub tropical jetstream in the eastern hemisphere, especially in the mediterranean, has resulted in the transmission of potential vorticity tabs to mid latitudes. the equatorwards progress of these tabs has led to the formation of the trough in the western and eastern mediterranean regions that accompany with a ridge between them, led to the formation of omega bundle patterns and split flow, respectively, in the events of february 1972 and 1988 in this geographical area. the southern boundary of the progress of the troughs has specified by index contour of the edge of the vortex by 552 gpdam, that extends to the southern part of iran and in the february 1972, event compared with the pattern of the february 1988, had the more equatorwards progress toward the middle latitudes, and as a result, over iran.