تعیین راهبردهای بهبود تاب‌‌آوری محیطی در آبخیز قره‌شیران اردبیل با تکنیک تحلیل soar

رویکردهای جدید در حوزه مدیریت بحران از مفاهیم آسیب‌پذیری به تاب‌آوری تغییر پیدا کرده اند و بر تقویت توانایی سیستم در مقابله با خطرات ناشی از وقوع سوانح طبیعی تاکید می‌کنند. در همین راستا پژوهش حاضر با هدف شناخت قابلیت‌های آبخیز قره‌شیران و برنامه‌ریزی مدیریت بحران با تاکید بر تاب‌آوری محیطی انجام گرفت. برای تدوین استراتژی، تشریح قوت ها، فرصت ها، آرمان ها و نتایج قابل اندازه گیری از تکنیک تحلیلی soar و نظرات کارشناسی 52 کارشناس خبره استفاده شد. نتایج تکنیک soar و راهبردهای پیشگیری و آمادگی مدیریت بحران با میزان تاب‌آوری محیطی حوزه مورد مقایسه قرار گرفت. بر اساس نتایج کاهش خسارات مستقیم و غیرمستقیم سیل با 51.9 درصد و داشتن حوزه‌ای با مقدار فرسایش خاک و هدررفت آب بسیار کم با 42.3 درصد به‌ترتیب مهم‌ترین نتایج مدل soar شناخته شدند. از میان 15 مولفه تاب‌آوری محیطی، عملکرد 5 مولفه به‌صورت معنی‌دار (0.05) مورد پذیرش قرار گرفت. نتایج ارزیابی مطلوبیت تاب‌آوری محیطی حوزه با آزمون t تک نمونه‌ای نشان داد که بعد محیطی تاب‌آوری (2.67) با سطح معنی‌داری (0.003 sig=) دارای اختلاف معنی‌دار است و بیان‌گر آسیب‌پذیری بالا و تاب‌آوری پایین است. توجه به معیارهای مکان‌یابی اصولی سازه‌های آبخیزداری، ایجاد فرصت بیش‌تر و استفاده از پتانسیل‌های بخش خصوصی، سازمان‌های مردم نهاد محلی در مدیریت بحران مفید خواهد بود. تحلیل مولفه‌های تاب‌آوری آبخیز در دستیابی به مدیریت جامع حوزه‌های آبخیز، شناخت صحیح کارکرد آبخیز، امکان خودساماندهی و بازیابی تعادل و پذیرش سازگاری با مخاطرات طبیعی، مشارکت آبخیزنشینان در تصمیم‌گیری، آمادگی و مقابله با بحران‌هایی همچون سیل می‌تواند در افزایش تاب‌آوری موثر باشد.

determining strategies for improving environmental resilience in gharehshiran watershed in ardabil using soar analysis technique

 determining strategies for improving environmental resilience in gharehshiran watershed in ardabil using soar analysis techniqueebrahim asgari - phd student of watershed science & engineering, yazd university, yazd, iran. email: ebrahim.asgari90@yahoo.commahboobeh noori - phd student of geography & urban planning, yazd university, yazd, iran. email: mnori@stu.yazd.ac.irmohammadreza rezaei - associate professor of geography and urban planning, yazd university, yazd, iran. email: mrezaei@yazd.ac.irraoof mostafazadeh - associate professor department of natural resources, university of mohaghegh ardabili, ardabil, iran. email: raoofmostafazadeh@uma.ac.ir (corresponding author)extended abstractintroduction: new approaches of crisis management have changed from the concepts of vulnerability to resilience and emphasize on strengthening the system’s ability to deal with the risks of natural disasters. therfore, the aim of this study was identifying the watershed capabilities of qarahshiran and crisis management planning with emphasis on environmental resilience.methodology: the soar analytical technique and expert opinions of 52 experts were used to formulate the strategy, determine the strengths, opportunities, ideals and measurable results. the results of soar technique and crisis management prevention and preparedness strategies were compared with the environmental resilience of the field. results: based on the results, reducing direct and indirect flood damage with 51.9% and low amount of soil erosion and water loss with 42.3%, were the most important results of the soar model. out of 15 components of environmental resilience, the performance of 5 components was accepted as significant (α<0.05 confidence level). the evaluation of environmental resilience using one-sample t-test showed that the environmental dimension of resilience (2.67) with a significant level (α=0.003) has a significant that indicates high vulnerability and low resilience.conclusion: considering site selection of watershed management structures, creating more opportunities and using the private sector potentials, and local ngos will be useful in crisis management. analysis of watershed resilience components in achieving integrated watershed management, proper knowledge of watershed function, possibility of self-regulation and recovery of balance and acceptance of adaptation to natural hazards, co-design of watershed residents, preparedness and coping with crisis can be more effective over the study area.key words: soar model, strategic planning, prevention and preparedness, resilience, gharehshiran watershed