تحلیل آماری فراوانی وقوع گردوغبارهای استان یزد و الگوسازی آنها براساس عناصر اقلیمی و پوشش گیاهی

گردوغبار به‌عنوان یکی‌از مخاطرات محیطی مناطق خشک و ازجمله ایران مرکزی باعث ایجاد معضلات زیست‌محیطی بسیار شده‌است که لزوم مطالعه و مدیریت بحران آن را در مجامع علمی و اجرایی تایید می‌کند. پژوهش حاضر سعی دارد تاثیرسنجی عناصر اقلیمی دما، بارش، رطوبت‌نسبی، تبخیروتعرق و همچنین پوشش گیاهی را بر فراوانی وقوع گردوغبارهای استان یزد در دوره 5 ساله (2009 تا 2014) ارزیابی کند. لذا پس‌از تعیین ایستگاه‌های سینوپتیک، اقدام به استخراج داده‌های گردوغبار براساس کد پدیده‌های هوای حاضر و مقادیر عناصر اقلیمی نمود و در گام بعد مبادرت به پهنه‌بندی فضایی آنها ازطریق روش‌های زمین آمار کرد. سپس داده‌های نمایه evi از تصاویر modis با رعایت اصل تطابق زمانی استخراج گردید. نهایتاً جهت تخمین احتمال وقوع گردوغبار، انواع روش‌های رگرسیون ساده و چندگانه برازش داده شد و مناسبترین روابط با ارزش رجحانی بالاتر گزارش گردید. نتایج نشان داد بیشترین رابطه معنی‌دار بین فراوانی کل گردوغبار با تبخیروتعرق و رطوبت‌نسبی با ضریب تبیین 0.973 و 0.614 و انحراف برآورد 24.104 و 92.477 در سطح 99 و 95 درصد وجود دارد. همچنین حداکثر رابطه معنی‌دار گردوغبارهای خارجی با تبخیروتعرق و رطوبت نسبی با ضریب تبیین 0.968 و 0.621 و خطای برآورد 0.173 و 75.427 در سطح 99 و 95 مشاهده شد. گردوغبارهای داخلی با تبخیروتعرق و حداکثر دما با ضریب تبیین 0.770 و 0.371 و خطای برآورد 15.751 و 0.642 در سطح 95 درصد رابطه معنی‌دار دارد. نتایج رابطه‌سنجی گردوغبارهای کل، خارج و داخلی با عناصر اقلیمی و پوشش گیاهی براساس روش اینتر حاکی‌از ارتباط معنی‌دار آنها به‌ترتیب با ضریب تبیین 0.994، 0.985 و 0.956 و خطای برآورد 18.13713، 24.55551 و 10.49989 در سطح 99 و 95 درصد می‌باشد که نشان‌از عملکرد سیستماتیک عناصر اقلیمی و پوشش گیاهی در وقوع گردوغبار است.

Statistical analysis of occurrence frequency of dust storms in Yazd province and its modeling based on climatic elements and vegetation cover

IntroductionDust storms as one of the environmental hazards of the arid regions of the globe, including the southern, southwestern, eastern and central parts of Iran, has caused many environmental problems that confirm the need for studying and crisis managing its in scientific and executive congresses. Therefore, the present study attempts to evaluate the effects of climate elements on temperature, precipitation, humidity, evapotranspiration and vegetation index on the frequency of dust storms in Yazd province during the period of 5 years (20092014). Data and MethodologySo, after determining the synoptic stations of the area, the dust data were extracted based on the code of the present weather phenomena and the values of the climatic elements. In the next step, their spatial zonation was determined through the interpolation method. Then, using the MODIS images, EVI index data were calculated according to the principle of time matching. Finally, a variety of simple and multiple regression models were fitted to estimate the occurrence frequency of dust, and the most appropriate relationships with higher preference values were reported. Findings and ConclusionsThe results showed that there was a significant relationship between the total dust with evapotranspiration and relative humidity with a R square of 0.973 and 0.614 and the standard deviation of 24.104 and 92.477 at sig. level of 99% and 95%. Also, there is the maximum significant relation between external dust with evapotranspiration and relative humidity with a R square 0.968 and 0.621, and the standard deviation was estimated to be 0.173 and 75.427 at sig. level of 99% and 95%, respectively. Internal dusts with evapotranspiration and maximum temperature with a R square of 0.770 and 0.377 and standard deviation of 15.1751 and 64.22 have a significant relationship with sig. level of 95%. The results of the total, external and internal dust storms with climatic elements and vegetation cover showed a significant correlation with the R square of 0.994, 0.988 and 0.956 and the standard error of estimation of 18.13713, 24.2555551 and 10.49989 at sig. level of 99% and 95%, respectively, which indicates the systematic function of climatic elements and vegetation cover in the occurrence of dust.