تحلیل پیکره‌بندی فضایی واحدهای مسکونی و محله‌ای در بافت تاریخی شهر کاشان

سازمان فضایی، به مفهوم چگونگی ترکیب اجزاء، مبتنی بر یک فرایند ادراکی-عملکردی است که در آن، عناصر پیوندی منطقی برقرار نموده و بدین طریق شناخت مکان حاصل می‌شود. ریخت‌شناسی الگوی معماری مسکن نیز نشان از انطباق الگوهای معماری مبتنی بر معماری محله است و سبب شده تا کل واحدی به نام معماری محله شکل گیرد. این مهم در طرح‌های میان‌افزا مغفول مانده و مسکن، پیوند خود را با معماری محله ازدست‌داده است. هدف از این پژوهش تبیین معیارهای کیفی پیکره‌بندی الگوی مسکن با بافت تاریخی مبتنی بر سازمان فضایی مرکز-محله است. بر این اساس، پژوهش با دو پرسش اصلی مواجه است. شاخص‌های سازمان‌دهی فضایی مراکز-محله در بافت تاریخی کاشان کدام‌اند؟ و شاخص‌های سازمان‌دهی فضایی مسکن در بافت تاریخی کاشان کدامند؟ روش پژوهش تلفیقی از روش کیفی و کمی است. در حوزه روش‌شناسی، از مطالعات کتابخانه‌ای و تحلیل داده‌ها مبتنی بر مطالعه میدانی در پنج محله و پنج خانه تاریخی در شهر کاشان استفاده‌شده است. مبتنی بر یافته‌ها، پنج شاخص نحوه توزیع کاربری‌ها، فاصله مرکز تا عناصر پیرامون، سلسله‌مراتب دسترسی، میزان نفوذپذیری و فضای باز، دارای بیشترین میزان اثرگذاری بر سازمان فضایی مسکن هستند که نسبت معماری محله به معماری خانه‌ها به ترتیب برابر با 1/29، 1/52، 1/27، 1/15، 0/83 و 1/38 می‌باشد. نتیجه مبین آن است که معماری مسکن میان‌افزا می‌تواند مبتنی بر این شاخص‌ها، زمینه سازمان‌دهی مطلوب معماری مسکن در بافت تاریخی را فراهم نماید. و از این طریق، زمینه انطباق و پیوند معماری مسکن با معماری برقرار گردد.

analysis of the spatial configuration of residential units and neighbourhoods in the historical context of kashan city

spatial organization is based on a perceptual-functional process in which the elements are logically connected and thus the knowledge of place is obtained. the morphology of the housing architecture pattern also shows the adaptation of architectural patterns based on neighborhood architecture and has led to the formation of a whole unit called neighborhood architecture. this important issue has been neglected in intermediate projects and housing has lost its connection with the neighborhood architecture. the purpose of this study is to explain the qualitative criteria for configuring the housing model with a historical context based on the center-neighborhood spatial organization. accordingly, the research faces two main questions. what are the characteristics of the spatial organization of neighborhood centers in the historical context of kashan? and how can the center-neighborhood provide the basis for organizing contemporary housing? the research method is qualitative. in the field of methodology, library studies and data analysis based on field study in five neighborhoods and five historical houses in kashan have been used. the analyzes were performed in gis and depth map environments. based on the findings, the five indicators of land use distribution, distance from the center to the surrounding elements, access hierarchy, permeability and open space, have the greatest impact on housing spatial organization, with a ratio of neighborhood architecture to house architecture of 1.29, 02, respectively. / 5, 2.27, 3.61, 0.0018 and 1.38. the result shows that intermediate housing can provide the basis for organizing housing architecture in the historical context.